2016-17 4. Hafta Konusu: Metodlu Düşünmenin Önündeki E

2016-17 4. Hafta konusu: Metodlu (bir sistem çerçevesinde) düşünmenin önündeki engeller nelerdir?

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Konumuzun şu başlıklar altında tartışılması mümkündür:

• Televizyon, internet gibi teknolojik gelişmeler metodlu düşünmenin önünde bir engel midir?
• Kelime haznesinin / kullanımının dar olması metodlu düşünmenin önünde bir engel midir?
• Demagojinin metodlu düşünme üzerindeki etkisi nedir?
• Pozitif / negatif düşünmenin metodlu düşünme üzerindeki etkisi nedir?
• Metodlu düşünmenin yaygınlaşması için neler yapılabilir?
• Tabu (toplumda dokunulmazlık zırhı olan) konuların metodlu düşünme ile tabu olmaktan çıkması mümkün müdür?
• Sadece okuyarak metodlu düşünmeya başlamak mümkün müdür yoksa başka etkenlere (sanat, teknik, yazmak vs.) ihtiyaç var mıdır?
• Sosyal konumun (maddi zenginlik, ibadetlerde devamlılık, mesleki özellikler vs.) metodlu düşünmeye etkisi var mıdır?
• İnsan ilişkilerindeki kalitenin (kültürel / sanatsal faaliyetlere iştirak, küçük topluluklar halinde yapılan sohbetler vs.) metodlu düşünmeye etkisi var mıdır?

Konu ile ilgili görüşler Milli Eğitim Bakanlığının 2016 yaz semineri için öğretmenlere tavsiye ettiği
Cahil Hoca (Jacques Rancier) 
Duygusal Zekâ (Daniel Goleman)
Emile  (J. J. Rousseau)
Kafa Karıştıran Kelimeler (Rasim Özdenören)
Sofie'nin Dünyası (Jostein Gaarder)
Türkiye’nin Maarif Davası (Nurettin Topçu)
kitaplarında mevcuttur.

Önceki haftalar konu ve linkleri :

Eğitim, Öğretim, Eğitimhane Organik Mi Olmalıdır?
[linkler sadece üyelerimize görünmektedir.]

Öğretimde fen ve teknik konularımı yoksa ahlak mı ön planda olmalıdır?
[linkler sadece üyelerimize görünmektedir.]

İnsanları tembelliğe / ataletsizliğe yönelten etkenler nelerdir?
[linkler sadece üyelerimize görünmektedir.]

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Düşünmek kelimesinin (konumuz çerçevesindeki) anlamları :

1. Aklından geçirmek, göz önüne getirmek
2. Bir sonuca varmak amacıyla bilgileri incelemek, karşılaştırmak ve aradaki ilgilerden yararlanarak düşünce üretmek, zihinsel yetiler oluşturmak, muhakeme etmek
3. Akıl etmek, ne olabileceğini önceden kestirmek

Bir çok kişi düşünmenin bir ALIŞKANLIK olduğunun FARKINDA değildir.
Bir davranışın alışkanlık haline gelebilmesi için sürekli tekrarlanması gerekir.

Düşünmenin, alışkanlık haline gelebilmesi için sürekli tekrarlanıyor olması gerekir.
OLUMLUYA - OLUMSUZA odaklanarak düşünmek şeklindeki ayrım düşünce ayrımının temel noktasıdır.
OLUMSUZA odaklanmak, KOLAY olması yönüyle daha çok kullanılan düşünce biçimidir.
OLUMLUYA odaklanmak daha fazla çaba gerektirir.

Sürekli hızlanan yaşam, muhatap olunan şeylerin fazlalaşması düşünme davranışını alışkanlık haline getirmeyi zorlaştırmaktadır.
Düşünmek, alışkanlık haline gelmiş olsa bile metodlu olmadığı için hatalı sonuçlar üretilebilmektedir.

Düşünce hızlı hareket edebilme özelliğine sahiptir. (Düşüncelerimiz -biz farkına varmadan- hızlı bir şekilde başka noktalara kayar) Bu nedenle bir konuya odaklanmakta zorlanırız.
Zihnin odaklanmasını sağlamak için geliştirilmiş yöntemler vardır.
Bununla birlikte bu yöntemleri uygulamak ve sonuç almak emek isteyen bir uğraştır.
Çoğu kimse bu tür uğraşları önemsemez ve uygulamaz.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Risale-i Nur Külliyatı Yirmi Dokuzuncu Lem'a isimli eserin İkinci Bab'da şu ifadeler mevcuttur :

---

1. Felsefe, herşeyi çirkin, korkunç gösteren siyah bir gözlüktür. İman ise, herşeyi güzel, ünsiyetli gösteren şeffaf, berrak, nuranî bir gözlüktür.
2. Bütün mahlûkatla alâkadar ve herşeyle bir nevi alışverişi olan ve kendisini abluka eden şeylerle lâfzan ve mânen görüşmek, konuşmak, komşuluk etmeye hilkaten mecbur olan insanın sağ, sol, ön, arka, alt, üst olmak üzere altı ciheti vardır.

İnsan, mezkûr iki gözlüğü gözüne takmakla, mezkûr cihetlerde bulunan mahlûkatı, ahvâli görebilir.

---

Özetle söylemek gerekirse olayları, durumları değerlendirirken altı FARKLI yönden bakarak düşünmek gerekir.
Alıntı yaptığımız bölümün devamında altı FARKLI yönden bakarak düşünme konusunda detay bilgiler mevcuttur.
Kısaca :
Sağ cihet: Bu cihetten maksat, geçmiş zamandır.
Sol cihet: Bu cihetten maksat, gelecek zamandır.
Üst cihet: Bu cihetten maksat, semâvât cihetidir. (Gökyüzünden ilham alma, esinlenme)
Alt cihet: Bu cihetten maksat, arz âlemidir. (Yeryüzünden ilham alma, esinlenme)
Ön cihet: Bu cihetten maksat,  önden gidenlerdir.
Arka cihet: Bu cihetten maksat, geriden gelenlerdir.

Düşünmede bu özellikleri dikkate almayanlar (bu özellikler çerçevesinde düşünme alışkanlığı olmayanlar) çoğunlukla ŞİMDİKİ ZAMAN ODAKLI düşünürler.
Geçmişi objektif olarak değerlendiremezler. Geleceği mevcut duruma uygun olarak tahayyül edemezler.
Olayları, durumları değerlendirirken yeryüzünde ve gökyüzünde bulunan varlıklardan ilham almayı akıllarına getirmezler.
Önden gidenleri, geriden gelenleri anlamaya çalışmadıkları gibi olumsuzluklardan onları sorumlu tutarlar.

Yeri gelmişken, Edward De Bono'nun Altı Şapkalı Düşünme Tekniği hakkında da bilgi vermek yararlı olacaktır.

Beyaz şapka (Boş sayfa): Tarafsız şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili net bilgi ve raporlar ortaya konur.(objektif)
Kırmızı şapka (Ateş): Duygusal şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan, sezgi, fikir ve duygularını söyleme fırsatı verir.(sübjektif)
Sarı şapka (Güneş): İyimser şapkadır. O işin avantajları ortaya konulur. Övgü, olumlu görüşler söylenir.(objektif)
Siyah şapka (Yargıç cübbesi): Kötümser şapkadır. Eleştiri, olumsuz görüşler ile görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler ortaya çıkar. modus tollens (objektif)
Yeşil şapka (Bitki): Yenilikçi şapkadır. Konuyla ilgili alternatifler ve yeni yaklaşımlar araştırılır. 'her şey uyar' (spekülatif)
Mavi şapka (Gökyüzü): Serinkanlı şapkadır. Düşünce sistematize edilir. "Büyük Resim," "İdareci şapka," "Meta şapka," "düşünmenin düşünülmesi", tüm süreci (gözden geçirme)

ve son olarak daha sonraki açıklamalarımızın daha iyi anlaşılabilmesi için :

Kur’an-ı Kerim'in altı ciheti :

1. Üstünde i’caz; (Aciz bırakma, taklit edilememe özelliği)
2. Altında mantık ve delil;
3. Sağında aklı istintak; (aklı sorgulayan)
4. Solunda vicdanı istişhad; (vicdan ile bilinenleri şahit getirme, delil gösterme)
5. Önünde, hedefinde hayır ve saadet;
6. Nokta-i istinadı vahy-i mahzdır. (Dayanak noktası saf, sade vahiydir)

Paylaşımlarınızı okuyorum teşekkür ederim
Risale-i Nur' da Felsefe her şeyi kötü gösteren..... siyah gözlüktür diyor, İman ise her şeyi güzel gösteren gözlüktür diyor. Ayrı kavramlar..
Siz de bu görüşe katılıyor musunuz? Felsefe ile İman'ı karşılaştırmak sizce de doğru mu?
Tekrar teşekkür ederim.

Paylaşımlarınızı okuyorum teşekkür ederim
Risale-i Nur' da Felsefe her şeyi kötü gösteren..... siyah gözlüktür diyor, İman ise her şeyi güzel gösteren gözlüktür diyor. Ayrı kavramlar..
Siz de bu görüşe katılıyor musunuz? Felsefe ile İman'ı karşılaştırmak sizce de doğru mu?
Tekrar teşekkür ederim.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Konuya gösterdiğiniz ilgiye teşekkür ederim.

"Gözlük" kelimesi gözünüzden kaçmış sanıyorum.
Felsefe ile İman karşılaştırması yapılmıyor.
Olaylara, durumlara felsefe GÖZLÜĞÜ ile bakmak ile iman GÖZLÜĞÜ ile bakmak arasındaki farka dikkat çekiliyor.
Konuyu daha iyi anlamak için [linkler sadece üyelerimize görünmektedir.] linkinden kitabın ilgili bölümünün devamını okuyabilirsiniz.

 Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Teknolojinin gelişmesi öğretimde sesli / görüntülü yöntemlerin yaygınlaşmasına vesile olmuştur.
Sesli / görüntülü yayınlar izlenirken akış aşamasında alternatif düşünceler üretmek çok zordur.
Alternatif düşünceler üretilmeye çalışıldığında, yayın akışı kaçırılabilmekte, izlenen görüntüde verilmek istenen mesajı anlamada kopmalar olabilmektedir.

Yabancı sesli / görsel  materyallerin alt yazılı izlenmesi kısmi bir çözüm olarak kullanılabilmektedir.
Örneğin bir filmi alt yazılı izlerken durdurarak not almak veya dikkati çeken hususta internet ortamında vs. araştırma yapabilmek mümkün olabilmektedir.
Materyal sesli izlendiğinde de durdurmak imkanı olsa da  gerekli müdahale zamanında yapılamadığı için not almak, araştırma yapmakta ihmalkar davranılmaktadır.
Bu durum izlenen materyal üzerinde düşünmeyi izleme işlemi sonrasına bırakmayı gerektirmektedir.
İzleme sonrasında da farklı faaliyetlerle meşgul olunduğunda materyal üzerinde yeterince düşünülmemekte ve izlenen materyalden alınabilecek VERİM düşmektedir.

Öğretimde okuma ve yazma yönteminin kullanılması konu üzerinde daha fazla düşünme imkanı vermekte ve inşallah daha fazla VERİM alınmaktadır.
Bununla birlikte kişiler, YAZMANIN düşünmeye etkisi konusunda bilinçsizdirler.
Okunan, izlenen vs. bir materyalle ilgili notlar almak DÜŞÜNME ALIŞKANLIĞININ kazanılmasının olmazsa olmaz koşuludur.
Çünkü not alacağım düşüncesi ile materyal okunurken, izlenirken vs. daha dikkatli olunması kaçınılmazdır.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Konuya gösterdiğiniz ilgiye teşekkür ederim.

"Gözlük" kelimesi gözünüzden kaçmış sanıyorum.
Felsefe ile İman karşılaştırması yapılmıyor.
Olaylara, durumlara felsefe GÖZLÜĞÜ ile bakmak ile iman GÖZLÜĞÜ ile bakmak arasındaki farka dikkat çekiliyor.
Konuyu daha iyi anlamak için [linkler sadece üyelerimize görünmektedir.] linkinden kitabın ilgili bölümünün devamını okuyabilirsiniz.

Değerli Turgut Kuzan bey,
Emin olun gözümden kaçmadı. Bir nevi gözlükle sanki sanki karşılaştırma gibi geldi.
Diyelim olaylara felsefi gözlüğümüzle bakıp, iman gözlüğünü bir tarafa bıraksak o zaman da daha başka bilgiler karşımıza çıkacak. O zaman devamlı olarak İman gözlüğü üzerimizde olması gerekiyor.
Aslında İman gözlüğü, beynimizde...kalbimizdedir bana göre.
Yazdıklarınızı izliyorum.
Sizi ara sıra rahatsız edeceğiz. Hakkınızı helal ediniz.

Değerli Turgut Kuzan bey,
Emin olun gözümden kaçmadı. Bir nevi gözlükle sanki sanki karşılaştırma gibi geldi.
Diyelim olaylara felsefi gözlüğümüzle bakıp, iman gözlüğünü bir tarafa bıraksak o zaman da daha başka bilgiler karşımıza çıkacak. O zaman devamlı olarak İman gözlüğü üzerimizde olması gerekiyor.
Aslında İman gözlüğü, beynimizde...kalbimizdedir bana göre.
Yazdıklarınızı izliyorum.
Sizi ara sıra rahatsız edeceğiz. Hakkınızı helal ediniz.

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Bu dünyaya rahat etmeye gelmedik.
Sorular sormanız, düşüncelerinizi ifade etmeniz beni memnun eder.
Eğer geçmiş bir hakkım varsa helal olsun.

Hucurat suresi 14. ayeti hatırlatmak istiyorum :

Bedeviler, dedi ki: "İman ettik." De ki: "Siz iman etmediniz; ancak "İslam (müslüman veya teslim) olduk deyin. İman henüz kalplerinize girmiş değildir.
Eğer Allah'a ve Resûlü'ne itaat ederseniz, O, sizin amellerinizden hiçbir şeyi eksiltmez. Şüphesiz Allah, çok bağışlayandır, çok esirgeyendir."

Ne yazık ki, iman gözlüğü herkeste bulunmuyor.
Başta batı kültürünü benimsemiş olanlar olmak üzere bir çok kişi SADECE felsefe gözlüğünü kullanıyor.
Yaptığım alıntı felsefe (akıl / bilim vs.) gözlüğünden başka gözlük olmadığı inancının yanlışlığının vurgulanmasıdır.
Felsefe ve akıl için gözlük olmak noktasında bir birliktelik olsa da KAYNAK (çıkış / hareket noktası) noktasında hiç bir benzerlik yoktur.
Felsefe (düşünme / akıl yürütme) ancak iman içinde bir cüz (parça) olabilir.
[linkler sadece üyelerimize görünmektedir.]

Allah (c.c.) rahmeti, selamı ve bereketi üzerinize olsun.

Malı çok olanın, tasası çok olur.
Çoğu zengin insan, parasını nerede değerlendireceğini, alacağını, vereceğini düşünmekten FARKLI konularda düşünmeye zaman bulamaz.
Metodlu düşünme, ancak farklı konularda düşünmekle mümkün olur.

Günümüz insanlarının büyük problemlerinden biri de zamanı VERİMLİ kullanamamalarıdır.
Namaz ibadeti, zaman planlaması yapmaya zorlaması yönüyle zamanı VERİMLİ kullanmakta etkili olmaktadır.
Namaz vesilesi ile günlük rutinin dışına çıkmak, düşünmek için zemin hazırlamaktadır.

İbadetler, dünya hayatı ile ahiret hayatı arasında irtibatlar kurmaya teşvik etmesi yönüyle de düşünme davranışını yapmaya zorlamaktadır.
Bunların dışında zikir ibadetinin yeni nöronları aktif hale getirme özelliği olduğu görüşü artan sayıda kişi tarafından kabul edilmektedir.
Aktif nöron sayısı ile düşünme arasındaki bağlantı daha önceden bilinmektedir.

Meslekleri bedeni faaliyet gerektirenler, zihni faaliyet gerektirenler şeklinde sınıflandırmak mümkündür.
Bedeni faaliyetler gerektiren meslekleri gerçekleştirirken  düşünme asgari seviyededir.

Zihni faaliyet gerektiren meslekler metodlu düşünmeye zemin hazırlar.
Günümüzde bilgi işlem grubuna giren meslekler (özellikle programlama) metodlu düşünmeyi zorunlu kılmaktadır.