ALINTIDIR
İlköğretim 5’inci sınıf öğrencilerinin bedensel zorbalık davranışları içinde
“itme” eylemini açıklayan maddeyi işaretleyen öğrenciler sık görülmektedir. Bu da
öğrencilerin üçte birini oluşturmaktadır. Bunu “tekme” eylemi izlemekte, öğrencilerin
üçte birinin de bu davranışı gösterdiği görülmektedir. Sırası ile bunu “saç/kulak
çekme”, “bedene kaba şaka yapma” eylemleri izlemektedir. Çok seyrek de olsa (bir
kez) öğrencilerin %11.8 oranında “tehlikeli aletle saldırı” ile karşı karşıya kaldıkları
görülmektedir. (Olweus, 1964. Kapcı, 2004. Pişkin, 2002.Craig ve Pepler, 1997).
İlköğretim 8’inci sınıfların bedensel zorbalığa giren davranışları içinde de
“itme” sık görülmektedir. Ancak ilköğretim 5’inci sınıflara göre daha az görüldüğü
u Sabiha Hakan
Millî Eğitim u Say› 190 u Bahar/2011 67
söylenebilir. öğrencilerin yarısının “itme” davranışı ile karşı karşıya kaldıkları görülmektedir.
Sırası ile bunu “tekme” ya da “tokat atma” “bedene yapılan kaba şakalar”
“saç kulak çekme” izlemektedir. Seyrek de olsa tehlikeli bir aletle saldırı ile karşı karşıya
kaldıkları görülmektedir.Kapcı’nın (2004) araştırmasını destekler niteliktedir.
Sözel zorbalığın görülme sıklığına bakıldığında, ilköğretim 8’inci sınıflarda ve
ilköğretim 5’inci sınıflarda üçte iki oranına yakın çocuklara ad takıldığını, hem ilköğretim
5’inci sınıflarda hem de ilköğretim 8’inci sınıflarda bunu, “takılma” “hakaret”,
“küfür” ve “dedikodu yapmanın” izlediği görülmektedir (Nelson, 2000. Yıldırım,
2001).
Duygusal zorbalığın görülme sıklığında ilköğretim 5’inci ve 8’inci sınıflar benzerlik
göstermekte ve sırasıyla en sık görülen davranış “eşyaya zarar verme”, “küçük
düşürme” ve “ayrımcılık yapma” daha az görülen ise “gruptan dışlama” olarak
görülmektedir.
Cinsel zorbalık en seyrek görülen zorbalık türüdür. Ancak yine de 8’inci sınıflarda
öğrencilerin %30’a yakınının “cinsellik içeren sözler” ile karşı karşıya kaldıkları,
5’inci sınıflarda ise öğrencilerin %20’ye yakınının “elle rahatsız etme” ile karşı karşıya
kaldıkları görülmektedir. Hem 8’inci sınıflarda, hem de 5’inci sınıflarda “sarkıntılık”
yüzde olarak düşük görülmesine karşın 8’inci sınıflarda %30’u aşan oranlarda
5’inci sınıflardan daha fazla olduğu görülmektedir (Kapcı,2004.Nelson,2001).
İlköğretim 5’inci sınıflarda bağımsız gruplar için yapılan t-testine bakıldığında
bedensel, sözel, duygusal zorbalık ile yüksek düzeyde karşı karşıya kalan öğrencilerin
boyun eğici davranışlarının, bu zorbalık türleri ile daha az karşı karşıya kalan
öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmektedir. T-testi sonuçlarına göre p<.05
düzeyinde bir fark olduğu görülmektedir. İlköğretim 5’inci sınıf öğrencilerinden yüksek
düzeyde cinsel zorbalık ile karşı karşıya kalma ile boyun eğici davranışlar arasında
bir fark görülmemiştir.
İlköğretim 8’inci sınıflarda bağımsız gruplar için uygulanan t-testine bakıldığında,
bedensel, sözel, duygusal ve cinsel zorbalık ile yüksek düzeyde karşı karşıya
kalan öğrencilerin boyun eğici davranışlarının, bu zorbalık türleri ile daha az karşı
karşıya kalan öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmektedir. T-testi sonuçlarına
göre p<.05 düzeyinde anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (Kaya, Güneş,Kaya,
Pehlivan,2004).
İlköğretim 8’inci sınıflarda bağımsız gruplar için uygulanan t-testine bakıldığında
bedensel, sözel, duygusal ve cinsel zorbalık ile yüksek düzeyde karşı karşıya
kalan öğrencilerin bu zorbalık türleri ile daha az karşı karşıya kalan öğrencilerden
daha çok sürekli öfke belirtisi gösterdikleri görülmektedir. T-testi sonuçlarına göre
p<0.05 düzeyinde anlamlı bir fark olduğu görülmektedir (Kepenkçi, Çınkır, 2001,.
Türk Eğitim- Sen, 2005).
İlköğretim 5’inci sınıflarda bağımsız gruplar için uygulanan gruplar için
uygulanan t-testine bakıldığında, bedensel, sözel, duygusal, zorbalık ile yüksek
düzeyde karşı karşıya kalan öğrencilerin bu zorbalık türleri ile daha az karşı karşıya
kalan öğrencilerden daha az sürekli öfke belirtisi gösterdikleri görülmektedir. T-testi
sonuçlarına göre p<.05 düzeyinde anlamlı bir fark olduğu görülmektedir. Ancak cinsel
zorbalık ile yüksek düzeyde karşı karşıya kalma ile sürekli öfke puanlarının arasında
bir ilişki olmadığı görülmektedir.
İlköğretim Öğrencilerinin Farklı Zorbalık Türleri ile Karşı Karşıya Kalma Sıklığının ve ... u
68 Millî Eğitim u Say› 190 u Bahar/2011
Öneriler
Türkiye’de yapılan sınırlı araştırmalar ve Dünyada’ki çeşitli ülkelerde ve
okullarda yapılan araştırmalar göre zorbalık bir sonun olarak görülmektedir.
Öncelikle okulda ailede çocukların temel ihtiyaçları olan ait olma, eğlence,
özgürlük ve güç gibi ihtiyaçlarının karşılanması gerekmektedir.(Öğrencilerin temel
ihtiyaçlarının karışlanma düzeylerinde yükselme olduğunda zorbalık düzeylerinde
azalma olduğu görülmektedir)
Yalnız kalan, itilen çocuklarla özel olarak ilgilenilmesi gerekmektedir. Çok
Yalnız olan bu çocukların zorba ve karışmayan çocuklara göre de daha yalnız oldukları
da görülmüştür.
Okullarda öğrencilerin, duygusal, sosyal, gelişimlerine katkıda bulunan etkinliklerin
gerçekleştirmeleri gerekmektedir.
Okullardaki yöneticilerin, öğretmenlerin, sınıf rehber öğretmenlerinin ve okul
psikolojik danışmalarının zorbalığı önleme çalışmaları yapmaları gerekmektedir.