Laf olsun diye konuşmuşluğu hiç yoktur. Eğer bir söz etmişse, mutlaka onun gereğini de yapmıştır.
Yurtta sulh, cihanda sulh sözünü hepimiz biliriz. Ama bu, yalnızca bir vecize değil, bir eylem planının adidir. Cumhuriyet, bu ülkenin yurttaşlarını bu ilke çerçevesinde yetiştirmiş- tir.
Örneğin konunun "yurtta sulh" boyutuna bakalım.
Şöyle bir düşünüp çocukluğunuzu, aldığınız eğitimi anımsayın. Bizlere Kurtuluş Savaşımız sırasında karsılaştığımız ihanetlerden söz edildiyse de, gönlümüze/kafamıza bunların failleri (ve de hele onların sonraki nesilleri) konusunda hiç bir kin ve kan davası gütme güdüsü sokulmadı.
LOZAN da bizimle her konuda at pazarlığı yapan yabancılar, destek aldıkları hainlere de sahip cıkmış ve Kurtuluş Savaşı’ndaki tutumları nedeniyle vatan haini ilan edebileceğimiz insan sayısına bile kota koydurmuşlardı. Bu kota nedeniyle, TBMM çok zorlanarak 'en nadide 150 hainimizi seçti. Bunlar yurtdışına sürgün edildi ve
yurttaşlıktan çıkarıldılar.
Bu o kadar asil bir millet ve cumhuriyettir ki, Cumhuriyetin 15. yılı dolmadan bu kişileri bile affetti. Affetmek ne kelime, onları bağrımıza bastık, üzücü geçmişten hiç söz etmedik. Örneğin Milliyet gibi muteber bir gazetenin önde gelen yazarlarından Refii Cevad Ulunay'in ya da Türkçe/Edebiyat kitaplarımızda bize örnek parçaları okutulup övülen Refik Halit Karay’ın bu 150 kişiden biri olduğu üzerinde hiç bir zaman durulmadı.
Zeki Rıza Sporeli örnek bir sporcu, millî futbol Takimimizin unutulmaz santraforu ve kaptanı olarak bilmeyi ve tanıtmayı yeğledik. Onun (ancak milletvekili seçildiğinde gündeme gelecek ve mazbatasının iptalini gerektirecek nitelikte bulunan) millî mücadele dönemindeki olumsuz tavrını; kendisi, ailesi, camiası aleyhine kanatıp durmadık.
Hainliğin simge bir ismi olduğu için Ali Kemal'i bugünkü kuşaklar bile biliyor. Parça parça edilip ayağından asılan bu kişiye duyulan nefret de onun şahsıyla sinirli tutulmuştur. Ailesi bağrımıza basılmıştır. Bu devletin Bern, Madrid, Londra gibi en prestijli yerlerde büyükelçilik verdiği Zeki Kuneralpe Ali Kemalin oğlu olduğu için yan gözle bakılmamıştır. Stockholm Büyükelçiliği yaptığı sırada, Karen Fogg denen kışkırtıcı hatunla iletişimi ortaya çıkan Selim Kuneralp için, "Ne de olsa Ali Kemal'in torunu" denilerek bir manevî linç kampanyası düzenlenmemiştir.
Cumhuriyet'in bir ulus yaratma yolunda iç barışı, bu amaçla da bağışlayıcı ve kucaklayıcı bir tavrı öngörmesi yalnız bireysel ölçekte değildir. Lütfen belleğinizi ve bilinçaltınızı şöyle bir yoklayın. En zor zamanımızda bizlere büyük acı ve kayıplar yaşatmış olmalarına karşın; hiç bir iç isyan nedeniyle herhangi bir yöremizin insanına ya da örneğin Anzavur, Cerkes Ethem, Şeyh Sait gibi adamların peşine takılmış olmaları nedeniyle herhangi bir etnik gruba karşı ruhumuza atılmış bir kin tohumuna rastlamayacaksınız.
İşte bu genel çerçeve içindedir ki, evlerimizde hiç Birimizin kulağına "Evladım senin dedeni, nineni bilmem kimler kesmişti?" hikâyeleri 'fis'lanmadi ve gün gelip birileri "Siz Ermenileri kesmişsiniz" diye ortaya çıktığında apışıp kaldık. Biz Cumhuriyet ile birlikte tüm eski defterleri kapatmıştık ama "su uyumuş, düşman uyumamış".
Hâlbuki uyumamamız gerekiyordu. Barışçılığımız, aptallığa ve cahilliğe değil, gerçekleri bilmemize karşın akilli ve uygar davranmaya dayanmalıydı.
Kemal Atatürk bizi zamanında bu konuda da uyarmıştı.
Ağzından hiçbir zaman 'kin' ve 'intikam' kelimeleri dökülmemiş bu büyük insanin.
