BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIF UYGULAMASI
Birleştirilmiş sınıflarda öğretim, Türk Milli Eğitim Sistemi’nde eskiden beri uygulanmaktadır. Türkiye’de bu uygulamayı zorunlu kılan üç temel neden vardır. Bunlar; öğrenci sayısının azlığı, öğretmen sayısının azlığı ve derslik sayısının yetersizliğidir. Yaklaşık 17 bin birleştirilmiş sınıflı okulun, 7 500’ünün tek öğretmenli olması, öğrenci sayısının azlığının en önemli neden olduğunu göstermektedir.
İstatistiklere göre mevcut ilköğretim okullarının yarısına yakını birleştirilmiş sınıflı okullardır. Bu okullarda görev yapan öğretmen ve öğrenim gören öğrenci sayısı bağımsız sınıflardakilerin yaklaşık (% 10)’u kadardır.
Türkiye’nin sosyal, ekonomik ve coğrafi koşulları birleştirilmiş sınıflar uygulamasını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle Türkiye’nin tüm illerinde birleştirilmiş sınıf uygulaması yapılan okullar vardır. AB ülkelerinin hemen hepsinde, ABD’de, Japonya ve Kanada gibi pek çok ülkede de birleştirilmiş sınıflar uygulaması yapılmaktadır.
Birleştirilmiş sınıf uygulamasını daha etkili ve verimli duruma getirmek için değişik dönemlerde çalışmalar yapılmış, programlar hazırlanmıştır. 2000–2001 öğretim yılına kadar “Birleştirilmiş Sınıflar Programı” İlkokul (İlköğretim I. Kademe) programı içinde ayrı bir program olarak yer almaktaydı. 2000–2001 öğretim yılından itibaren değişikliğe gidildi.
Talim ve Terbiye Kurulu'nun 18.05.2000 tarih ve 122 sayılı kararıyla 2000–2001 öğretim yılından itibaren uygulamadan kaldırılan programların yerine, müstakil (bağımsız) sınıflarda uygulanan; "fen bilgisi", "sosyal bilgiler" ve "hayat bilgisi" programlarının birleştirilmiş sınıflarda da okutulması kararlaştırıldı.
Bu uygulama ile,
1.İlköğretim okullarında aynı programın uygulanması,
2.Eğitim-öğretimde birlik ve bütünlüğün sağlanması,
3.İlköğretim okullarında program farklılığından doğan sınıf uyumsuzluklarının ortadan kaldırılması,
4.Ölçme ve değerlendirmede, üst öğrenime yönlendirmede bütünlüğün sağlanması, hedeflenmişti.
Yapılandırıcı yaklaşıma göre hazırlanan 2004 İlköğretim Programı (1–5), öğretme-öğrenme süreci ve öğretmenin rollerinde önemli değişiklikler getirmektedir. Çağımızdaki gelişmeler, bireylerin kendilerine aktarılan bilgileri aynen kabullenmeleri ve yönlendirmeyi beklemeleri yerine, bilgiyi yorumlayarak anlamlandırmaları ve yeni bilgiler üretmelerini gerektirmektedir. Bireylerin bilgiyi ezberlemeleri yerine, bilgiyi anlamaları, yorumlamaları, üretmeleri ve bu becerilerini hayat boyu sürdürmeleri beklenmektedir. Konuşan, tartışan, soran, sorgulayan ve analitik düşünen bireylerin yetiştirilmesi hedeflenmektedir.
Birleştirilmiş Sınıf Uygulamasının Avantajları ve Akademik Üstünlükleri
Eğitim salt, bilgi aktaran bir süreç değildir. Öğrencinin entelektüel ve sosyal gelişimini de biçimlendiren önemli bir araçtır. Konuşan, tartışan, soran, sorgulayan ve analitik düşünen bireyleri “bilgi aktaran” eğitim süreci yetiştiremez.
Okul, her şeyden önce bir yaşam yeridir. Zorlama, sıkıntı ve kişilik bozulmalarının yaşandığı bir yer olmamalıdır. Özgür ifade, deneme, araştırma, yaşamı paylaşma ve bağımsızlık kazanma yolunda bir gelişme ortamı olmalıdır.
Öğrenme yalnızca bir şeyler almak değildir. Bilgiyle değişmek, heyecanlanmak, kavramak, sindirmek, bütünleşmek ve kendine mal etmektir. Zorlayıcı ve sıkıcı tekrarların kanıksanması öğrenme değildir. Altı yaşını dolduran her çocuk zorunlu eğitimden dolayı okula gelir. Bu çocuklar aynı sınıfa alınırlar. Eğitimde sınıf kavramı, bir gruplamayı temsil etmektedir. Buna, mevcut ve yaygın uygulamaya göre, “aynı yaştaki çocukların birlikteliği” diyebiliriz. Pratikte öyle olmamasına karşın. Böylesine heterojen bir gruba, programın ön gördüğü kazanımlar için aynı etkinlikleri yaptırmak hiç de eğitsel değildir. Öğrencilerin geldikleri ailelerin sosyal-kültürel düzeyleri ve yeteneklerinin farklılığı bu uygulamanın yanlışlığının en temel kanıtıdır. “Öğrenciye görelik” ilkesi, “bireysel ayrılıklar” ve yaklaşık yirmi yıldır adından sıkça söz edilen “çoklu zeka kuramı” bu uygulamalarla dikkate alınmamaktadır.
Arkadaştan öğrenme, grup çalışması, bağımsız çalışma, çevre ile bütünleşme eğitim biliminin idealize ettiği uygulamalardır. Bu uygulamalar, birleştirilmiş sınıflarda zorunluluktur. Çünkü birleştirilmiş sınıflarda grup çalışması kaçınılmazdır. Ödevli ders saatlerinde, öğrencinin bireysel olarak ya da grup halinde bağımsız çalışması gerekmektedir. Farklı düzeylerde öğrencilerin bir arada olması seviye grupları yapmayı kolaylaştırmaktadır. Küçük bir yerleşim biriminde okuma yazmayı öğrenememiş ya da herhangi bir derste çok geri olan bir öğrenciyi diğer arkadaşlarının düzeyine getirmek oldukça güçtür. Ancak birleştirilmiş sınıflarda çok kolaydır. Farklı düzeydeki öğrenciler aynı derslikte sürekli birlikte ders yapıyorlar. Bu derslerde öğretmen, aynı düzeydeki öğrencilere sınıflarına bakmaksızın aynı etkinlikleri çok rahat yaptırabilir. Bağımsız sınıflarda bunu yapmak çok güç ya da olanaksızdır. Birleştirilmiş sınıf ortamı “ezberci sistem”in yok edilebileceği en uygun ortamıdır.
Tüm bunların gerçekleşmesi, hiç kuşkusuz iyi yetişmiş öğretmen, uygun bir çevre, iyi hazırlanmış bir müfredat programı, nitelikli yönetici ve nitelikli denetçilerle mümkündür.
Bu çalışmalar sonucunda öğrenciler araştırıcı bir kişilik yanında demokratik değerler açısından da önemli kazanımlar elde edeceklerdir.
Bu kazanımlardan bazıları;
1.Yarış ve bireysel yükselme yerine, yardımseverlik ve birlikte, iş yapma alışkanlığı.
2.Sürekli bireysel kazanç yerine, paylaşım.
3.Şartlandırma yerine, kişiliğin özgürce gelişmesi.
4.Hoşgörüsüzlük yerine, farklılıklara karşı saygılı olma.
5.Sorgusuz uyum yerine, eleştirel bakış.
6.Pasif kabullenme ve başkalarını izleme yerine, girişimcilik.
Bunların tümü, eğitim sistemlerinin özenle geliştirmeye çalıştığı yeterliklerdir. Birleştirilmiş sınıf uygulamasının bunu gerçekleştirmesi önemli bir avantajdır.
Madde ve insan kaynaklarının etkili ve verimli biçimde kullanılmasına olanak sağlayan birleştirilmiş sınıf uygulaması, öğretmenin bilinçli çabaları sonucu şu avantajları da sağlayabilir:
1.Birden çok sınıfa bir öğretmen görevlendirilerek, öğretmen kaynağı akılcı biçimde kullanılmakta ve ülke düzeyinde öğretmen ihtiyacını karşılama kolaylaşmaktadır. Eğer sitemde böyle bir uygulama olmasa idi, zorunlu olarak on ya da yirmi öğrencinin bulunduğu bir yerleşim birimine en az beş öğretmen atanacaktı. Dünyanın en zengin ülkelerinde bile böyle bir savurganlığa izin verilmez.
2.Her yerleşim birimine beş derslikli okul yerine, bir-iki derslikli okul yapılarak daha çok yerleşim birimine okul yapabilme olanağı doğmaktadır.
3.Birden fazla sınıfın birleştirilmesi, farklı yaş, deneyim ve bilgiye sahip öğrencilerin bir arada olması, onlara birbirlerinden öğrenme ve yardımlaşma imkânı sağlamaktadır.
4.Birleştirilmiş sınıflarda zamanın bir bölümünü öğretmensiz (ödevli) ders saatleri biçiminde programlanmıştır. Bu zaman diliminde öğrenciler kendi kendilerine çalışma, kendi kendilerine öğrenme, kendi kendini yönetme, araştırma yapma gibi zihinsel becerilerini geliştirme imkânına sahip olurlar.
5.Birleştirilmiş sınıflarda öğretim iyi düzenlenir ve yürütülürse, öğrencileri ilgi duydukları ve yetenekli oldukları alanlarda bireysel olarak geliştirmek ve bireysel farklılıklara göre öğretim ortamları hazırlamak mümkün olmaktadır.
Birleştirilmiş Sınıfları Oluşturma Biçimi
Birleştirilmiş sınıflı okullarda öğretmen, derslik ve öğrenci sayılarına (sınıf mevcutlarına) göre, sınıfların oluşturulma biçimleri:
Tek öğretmenli, tek derslikli okullarda; A ve B grubu (1, 2, 3, 4 ve 5. sınıf) öğrencileri birleştirilerek bir öğretmen tarafından okutulur. Yönetimi en zor olan birileştirilmiş sınıf biçimidir. Öğretmen, sadece A ya da B grubunu okutuyorsa Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji derslerini tüm sınıflarla birlikte öğretmenli işliyor. Ancak beş sınıf bir arada olunca, bu dersleri öğretmenli ve ödevli işlemek zorunda kalıyor. Kazanımların tümü için etkinlik yaptırmak bu türden birleştirilmiş sınıflarda diğerlerine göre biraz daha güçtür.
İki öğretmenli, iki derslikli okullarda; Normal koşullarda A grubu bir öğretmen, B grubu da diğer öğretmen tarafından okutulur. Yaygın olmamakla birlikte, bazı okullarda, bazı dönemler öğrenci sayısının sınıflara dağılımında aşırı dengesizlikler gözlenebilir. Örneğin; derslik kapasiteleri zorlansa bile 20 kişilik olan bir okulda, A grubundaki öğrenci sayısı 34, B grubundaki öğrenci sayısı 7 ise, 3. yıl öğrencileri B grubu öğretmeni tarafından okutulur. Böyle durumlarda B grubunu okutan öğretmen 3. yıl öğrencileri için A grubuna ait yıllık planı uygular. Koşullar zorlamadığı sürece sınıflar A grubu (1, 2, 3. sınıflar) ve B grubu (4 ve 5. sınıflar) biçiminde birleştirilmelidir.
İki öğretmenden biri aday ya da vekil öğretmen ise, A grubu asıl öğretmen, B grubu aday ya da vekil öğretmen tarafından okutulmalıdır.
Üç öğretmenli, üç derslikli okullarda; A grubundaki 1. sınıf öğrencileri bir öğretmen, 2 ve 3. sınıf öğrencileri birleştirilerek bir öğretmen, B grubu 4 ve 5. sınıf öğrencileri birleştirilerek diğer bir öğretmen tarafından okutulur. Üç öğretmenli ve üç derslikli okullarda, özellikle 1. sınıfların bağımsız sınıf olmasında yarar vardır. Üç öğretmen, iki derslik varsa, sınıflar aynı biçimde oluşturulmalı. Birinci sınıflar tam gün olmalı; diğerlerinden biri sabahçı, diğeri öğlenci olmalıdır.
Dört öğretmenli, dört derslikli okullarda; 1, 4, ve 5. sınıf öğrencileri bağımsız olarak birer öğretmene, 2 ve 3. sınıf öğrencileri birleştirilerek bir öğretmene verilir. Eğer 2 ve 3. sınıf öğrencilerinin mevcudu çok fazla ise bu durumda 4 ve 5. sınıflar birleştirilir, 2 ve 3. sınıflar bağımsız olur.
Öğretmen
Sayısı
Derslik
Sayısı
1. Sınıf
2. Sınıf
3. Sınıf
4. Sınıf
5. Sınıf
1
1
(1 + 2 + 3 + 4 + 5)
2
2
(1 + 2 + 3)
(4 + 5)
2*
2
(1 + 2)
(3 + 4 + 5)
3
3
(1)
(2 + 3)
(4 + 5)
4
4
(1)
(2 + 3)
(4)
(5)
4**
4
(1)
(2)
(3)
(4 + 5)
(*) A grubu öğrencilerinin sayısı çok kalabalık olduğu durumlarda, 3. yıl öğrencileri B grubuna dahil edilebilir.
(**) 2. ve 3. yıl öğrencilerinin birleştirilmesiyle oluşan sınıfta öğrenci mevcudu çok fazla olursa, 2. ve 3. yıl öğrencileri bağımsız, 4. ve 5. yıl öğrencileri birleştirilmiş sınıflar oluşturularak okutulur.
ÖĞRENCİLERİN KENDİ KENDİNE ÇALIŞMALARI
Birleştirilmiş sınıflı okullarda öğrenciler, okuldaki zamanlarının bir bölümünü kendi kendilerine çalışarak geçirmek durumundadırlar. Öğretmen bir grup öğrenci ile ilgilenirken, diğer bir grup kendi kendine çalışmak zorundadır. Bu zorunluluktan dolayı, öğrencilerin kendi kendine çalışarak “öğrenmeyi öğrenmeleri” gerekmektedir.
Hayatta, her bireyin kendi kendine çalışması, öğrenmesi, karşılaştığı sorunları kişisel çabasıyla çözmesi ve hayatını bu biçimde sürdürmesi esastır. Okul aracılığı ile yaşama hazırlanan öğrencilere, okulda kendi kendine çalışma ve öğrenme, zamanını iyi kullanma davranışları kazandırılmalıdır. Birleştirilmiş sınıflarda öğretmenin uygulamak zorunda olduğu kendi kendine çalışma zamanı iyi planlanırsa, kayıp zaman olmaktan çok, büyük bir kazanç ve fırsat olabilir.
Birleştirilmiş sınıf öğrencilerinin ödevli derslerde yapacakları kendi kendine çalışmalardan verimli sonuçlar alabilmek için gerekli beceri ve alışkanlıkları kazanmış olmaları gerekir. Bu beceri ve alışkanlıklar şunlardır:
1.Planlı çalışmak, neyi nasıl yapacağını, nelerden yararlanacağını anlamış olmak,
2.Bilginin kaynağını bulmak,
3.Araştırma, gözlem, deney ve incelemenin nasıl yapılacağını bilmek,
4.Kitaplıktan nasıl yararlanılacağını öğrenmek,
5.Kitap, defter, kalem ve araç-gereçlerini her an çalışmaya hazır bulundurmak,
6.Kitabın nasıl okunacağını bilmek,
7.Harita, atlas, sözlük, ansiklopedi ve benzeri kaynaklardan nasıl yararlanılacağını bilmek ve bunları kullanmak,
8.Resim, şekil, grafik vb. görsel kaynaklardan bilgi edinmenin yollarını öğrenmek,
9.Sessiz okuma alışkanlığını kazanmak,
10.Düşüncelerini grafik, çizelge, harita, resim vb. yolları kullanarak açıklayabilmek,
11.Deney, gözlem, araştırma ve inceleme sonuçlarını düzenleyip, rapor hazırlayabilmek,
12.Çalışırken çevreyi ve özellikle grubundaki arkadaşlarını rahatsız etmemek,
13.Tertipli ve düzenli çalışmak,
14.Zamanı iyi değerlendirerek çalışmak,
15.Dikkatli ve sabırlı çalışmak.
Yeni program yaklaşımına uygun hazırlanan kitaplar, öğretmenlerinin işini oldukça kolaylaştırmaktadır. Özellikle birleştirilmiş sınıf okutan öğretmenlerin işi daha da kolaylaşmaktadır. 2005–2006 öğretim yılından itibaren öğretmenin, “öğretmen kılavuz kitabı”nın yanında, “öğrenci ders kitabı” ve “öğrenci çalışma kitabı” olacaktır. Öğrenci çalışma kitabı tümüyle etkinlikleri içermektedir. Dolayısıyla öğretmenin ödevli ders saatleri için etkinlik kâğıtları hazırlamasına fazla gerek kalmayacaktır. Ayrıca bu etkinlikler sıradan etkinlikler de değildir.
Birleştirilmiş sınıfta okuyan öğrenciler, ödevli ders saatlerinde sadece “öğrenci çalışma kitabı”ndaki etkinlikleri yapmakla yetinmeyecek buna ek olarak aşağıdaki etkinlikleri de yapacaktır.
Yeni derse hazırlık; evlerinde uygun çalışma ortamı bulamayan öğrencilere, ödevli derslerde, bir sonraki derste işlenecek konu ödev olarak verilir. Böylece işlenecek olan konunun bu öğrenciler tarafından daha kolay anlaşılmasına yardımcı olunur.
Geçen derslerin tekrarı; geçmiş konularla ilgili ödevler verilerek, ödevli derslerde öğrenciler kendi kendilerine çalıştırılır. Bu çalışma, konuların tekrarlanmasını sağlar. Bu çalışmada çocuğa bıkkınlık veren ve onu ezberciliğe yönelten tekrarlardan kaçınılmalıdır. Konu birkaç kez tekrarlanacaksa, hep aynı yöntemle tekrar edilmemelidir. Tekrar, daima öğrencilerin ilgisine dayanmalı ve onları düşünmeye sevk etmelidir.
Öğrenilen bilgilerin ölçülmesi; öğrencilerin bilgilerini yoklamak için, öğretmen testler hazırlar. Ödevli saatlerde bu testler öğrencilere verilir, cevaplandırıldıktan sonra toplanıp, değerlendirilir.
Okuma etkinlikleri; zevk ve eğlence için kitap ve dergilerden hikaye, şiir, masal okumak, eğitsel bulmacalar çözmek.
Yazma etkinlikleri; ödevli derslerde, mektup, dilekçe, tutanak, okul gazetesi için haber, makale, öykü yazmak. Gezi, bayram tatilleri, hafta sonu tatilleri ile ilgili gözlem ve anıları yazmak.
Derslik ve okulla ilgili işler yapmak; temizlik yapmak, kitaplığı düzenlemek, araç- gereçleri yerleştirmek, bozuk olanları onarmak.
Sosyal etkinliklere hazırlık, bayram hazırlıkları yapmak, sınıf ve okul müsamerelerine hazırlanmak, gezi hazırlıkları ve planını yapmak.
Uygulama bahçesinde çalışmalar; bahçeyi temizlemek, ekilecek alanları hazırlanmak, ağaçların bakımını yapmak.
Değerlendirme etkinlikleri; okul gazetesine konulacak yazı, resim, şiir ile bayramlarda ve özel günlerde okunacak konuşma ve şiirlerin seçimini yapmak.
SEVİYE GRUPLARI
Kalabalık öğrenci gruplarıyla yapılan öğretimde, öğrencilerle teker teker hazır bulunuşluk düzeylerine uygun bireysel öğretim yapmak oldukça güçtür. Her bir öğrenci için ayrı ayrı ilgilenme imkanı daha sınırlı olan birleştirilmiş sınıf öğretmeni, olumsuzlukları aza indirmek ya da ortadan kaldırmak için seviye grupları yapmak zorundadır.
Belli bir bilgi ve beceri alanında birbirine yakın düzeyde bulunan öğrencilerin öğretim amacıyla birlikte çalışmak için oluşturdukları gruba “seviye grubu” denir.
Seviye gruplarında belli sayıda öğrenci olması gerekmez. Birleştirilmiş sınıflarda seviye grupları her derse göre yapılır. Öğrenci Türkçe dersinde farklı, matematik dersinde farklı bir grupta bulunabilir.
Seviye gruplarının oluşturulmasında öğretmene çeşitli görevler düşmektedir. Hata yapma riskini azaltmak için seviye grupları yeterli gözlem yapıldıktan sonra oluşturulmalıdır. Gözlemlere öğretim yılının başında başlanmalı ve yıl boyunca sürdürülmelidir. Öğrencilerin geneli düzey olarak düşük gördükleri grubun üyesi olmak istemezler. Gruplar oluşturulurken bu durumun öğrencilere hissettirilmemesi gerekir. Aksi durumda öğrencilerden istenmeyen davranışlar görülebilir.
Seviye Gruplarının Oluşturulma Nedenleri
1.Benzeşik kümelerde öğretim daha kolaydır.
2.Her birey kendiliğinden her şeyi öğrenemeyeceğinden gruplama kaçınılmazdır.
3.Öğrencilerin ilgi, tutum ve yeteneklerinin aynı olmaması, sosyo-ekonomik statüleri ve kalıtsal özelliklerinin farklılığı da seviye grupları oluşturmayı zorunlu kılmaktadır.
Seviye grupları yapılırken, demokratik eğitim ve bireysel farklılıkların esası olan “her birey kendi yeti ve yeteneklerine göre eğitilmelidir.” ilkesi göz önüne alınmalıdır.
İlköğretim Programı (1–5) Ünite ve Temalarının Birleştirilmiş Sınıflarda
İşlenişine İlişkin Esaslar
Birleştirilmiş sınıflarda öğretimin planlanması, uygulanması, ölçme-değerlendirme ve sınıfın yönetimi bağımsız sınıflara göre daha karmaşık ve güçtür. Buna ek olarak, birleştirilmiş sınıf uygulaması, köye yönelik bir uygulamadır. Öğretmenin başarılı olması köyü iyi tanımasına da bağlıdır. Bunu için öğretmen, köyün tarihçesini, coğrafi, ekonomik ve toplumsal yapısını, gelenek ve göreneklerini iyi incelemeli ve gözlemelidir.
Birleştirilmiş sınıf okutan öğretmen "A grubu" Hayat Bilgisi temaları ile "B grubu" Sosyal Bilgiler ve Fen ve Teknoloji ünitelerini tek bir grup olarak ele almalıdır.
2005–2006 öğretim yılından itibaren birleştirilmiş sınıflı ilköğretim okullarında Hayat Bilgisi 1. sınıf (I.yıl) temaları, Sosyal Bilgiler ile Fen ve Teknoloji derslerinde 4. sınıf (I.yıl) üniteleri uygulanacaktır. Uygulama dönüşümlü olarak devam edecektir.
2005-2006 ÖĞRETİM YILINDAN BAŞLAYARAK
YILLARA GÖRE UYGULAMA PROGRAMLARI ŞU ŞEKİLDE SIRALANMIŞTIR.
Öğretim Yılı
Hayat Bilgisi Programı
Sosyal Bil.-Fen ve Tek. Programı
2005–2006
1. sınıf (I. yıl)
4. sınıf (I. yıl)
2006–2007
2. sınıf (II. yıl)
5. sınıf (II. yıl)
2007–2008
3. sınıf (III. yıl)
4. sınıf (I. yıl)
2008–2009
1. sınıf (I. yıl)
5. sınıf (II. yıl)
Üç öğretmenli okullarda, birinci sınıf bağımsız, diğerleri birleştirilmiş ise, ikinci ve üçüncü sınıfları birlikte okutan öğretmen, ikinci sınıftan başlayarak (II. yıl) ve (III. yıl) diye devam etmelidir. Birinci yılı hesaba katmamalıdır. Birinci sınıfı okutan öğretmen ise, sadece (I.yıl) ünitelerine göre çalışmalarını planlamalıdır.
Bazı durumlarda, okulun fiziki koşulları sınıfların normal birleşimini engelleyebilir. Örneğin, iki derslik ve iki öğretmenin bulunduğu bir okul; normal koşullarda (1, 2 ve 3.sınıfları) bir öğretmen, (4 ve 5. sınıfları) bir öğretmen okutacak biçimde oluşturulur. Ancak dersliğin fiziki yapısı bazen bunu engelleyebilir. Arzu edilmemesine karşın, (1, 2. sınıflar) bir arada, (3, 4 ve 5. sınıflar) bir arada biçiminde de oluşturulur. Böyle durumlarda, 1 ve 2. sınıfı okutan öğretmen, I. yıl ve II.yıl diye programını devam ettirirken, 3, 4 ve 5. sınıfı okutan öğretmen 3. sınıflar için sürekli III. yılı esas alacak, 4 ve 5. sınıflar için I ve II. yıl ünitelerini dönüşümlü olarak işleyecektir.
Her yıl okullarda kutlanacak bayramlar, belirli gün ve haftalar, çevrenin özelliklerini yansıtan olaylar, sırası geldikçe ilgili kazanımlarla birlikte ele alınmalıdır.
Birleştirilmiş sınıflarda öğretmen sadece A ya da sadece B grubunu okutuyorsa, bu öğretmen için öğretmenli ya da öğretmensiz ders saati yoktur. Öğretmen, bir grupla aktif olarak ilgilenirken diğer grubun (ödevli grup) çalışmalarını sürekli izleyerek onlara gerekli yardımlarda bulunur. Örneğin, öğretmen A grubunu okutuyor ve Türkçe dersinde 1. sınıflara bir sesin öğretimiyle ilgili bir etkinlik yaptırıyorsa, kendi kendine çalışan 2 ve 3. sınıf öğrencilerinin ödevlerini kontrol ederek düzeltmeler yapar.
Birleştirilmiş sınıflarda öğretmen hem A, hem de B grubunu birlikte okutuyorsa, A grubunda işlediği Hayat Bilgisi temaları ile B grubunda işlediği Sosyal Bilgiler ile Fen ve Teknoloji dersi üniteleri farklı olduğundan öğretmenli ve ödevli saatlerini öğrencilerin ihtiyaçları ve konuların niteliğine göre kullanmalıdır.
Öğretmen, 1. sınıf öğrencilerine okuma ve yazma becerisi ile sayı kavramını kazandırmak için daha fazla zaman ayırmalıdır.
Özel beceri ve yetenek gerektiren dersler (resim, müzik, beden eğitimi) diğer derslerle bağlantılı olarak grupça işlenebileceği gibi, okulun tümüyle birlikte de işlenebilir. Örneğin; beden eğitimi dersinde öğretmen, B grubu öğrencilerine bir etkinlik yaptırırken, A grubu öğrencileri yardımcı öğrenci nezaretinde başka bir etkinlik yapabilir. Ya da müzik dersinde 23 Nisan Bayramında söylenecek bir şarkıyı hep birlikte çalıştırabilir.
Yardımcı öğrenci birleştirilmiş sınıflarda öğretmene zaman kazandırır. Bu görevi üstlenen öğrenciler, sosyal yönden gelişme ve olgunlaşma fırsatı bulurlar. Küçüklere rehberlik etmeleri onların liderlik yeteneklerini geliştirir.
Özellikle tek öğretmenli birleştirilmiş sınıflarda; derslik, klasik sabit sıralar yerine imkanlar ölçüsünde küme çalışmalarına uygun sıra, masa, sandalye ve gerekli diğer malzemeler ile donatılmalıdır.
Öğrenme-Öğretme Süreçleri
Öğrencilerin programda belirtilen kazanımları edinebilmesi için kullanılacak öğretim yöntem, teknik, model ve stratejileri ile öğrenme deneyimleri yapılandırıcı öğrenme teorisiyle yönlendirilmeli ve tüm bunlar aktif bir öğrenme sürecini yansıtmalıdır.
Bilginin öğretmenden öğrenciye doğrudan aktarılamayacağını, öğrencinin kendisi tarafından aktif bir biçimde yapılandırılması gerektiğini ileri süren yapılandırıcı öğrenme teorisinin en iyi uygulanabileceği okullar birleştirilmiş sınıflı okullardır. Birleştirilmiş sınıflı okullarda zamanın çoğunu öğrenci kendi kendine çalışarak ve öğrenerek geçirmektedir.
Bağımsız sınıflardaki program aynen birleştirilmiş sınıflarda da uygulandığından, bağımsız sınıflar için öngörülen öğrenme ve öğretme yöntem, teknik, model ve stratejilerinin çoğu aynen birleştirilmiş sınıflarda da uygulanacaktır.
BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK DERS PROGRAMI(*)
TEK ÖĞRETMENLİ VE BEŞ SINIF BİR ARADA ŞEKLİNDE BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR HAFTALIK DERS PROGRAMI(**)
GÜNLER
DAKİKA
SINIFLAR
SÜRE
I
II
III
IV
V
PAZARTESİ
10
Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi, planlanması.
40
HAYAT BİLGİSİ
Sosyal Bilgiler
DİNLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Türkçe
Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40
Matematik
Matematik
Matematik
MATEMATİK
MATEMATİK
DİNLENME
40
Türkçe
Türkçe
Türkçe
SEÇMELİ DERS
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40
Türkçe
Türkçe
Türkçe
YABANCI DİL
DİNLENME
40
GÖRSEL SANATLAR
SALI
10
Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi, planlanması.
40
Hayat Bilgisi
FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40
MATEMATİK
MATEMATİK
MATEMATİK
Fen ve Teknoloji
DİNLENME ve BESLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Seçmeli Ders
DİNLENME
40
Görsel Sanatlar
YABANCI DİL
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40
Türkçe
Türkçe
Türkçe
TÜRKÇE
TÜRKÇE
DİNLENME
40
MÜZİK
ÇARŞAMBA
10
Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi, planlanması.
40
Hayat Bilgisi
SOSYAL BİLGİLER
DİNLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Türkçe
Türkçe
DİNLENME ve BESLENME
40
SEÇMELİ DERS
Matematik
Matematik
DİNLENME
40
Türkçe
Türkçe
Türkçe
TRAFİK VE İLKYARDIM
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Din Kültürü ve A.B.
DİNLENME
40
BEDEN EĞİTİMİ
PERŞEMBE
10
Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi, planlanması.
40
HAYAT BİLGİSİ
Sosyal Bilgiler
DİNLENME
40
Türkçe
Türkçe
Türkçe
TÜRKÇE
TÜRKÇE
DİNLENME ve BESLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Türkçe
Türkçe
DİNLENME
40
Matematik
Matematik
Matematik
MATEMATİK
MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40
MÜZİK
Seçmeli Ders
DİNLENME
40
REHBERLİK VE SOSYAL ETKİNLİKLER
CUMA
10
Günlük olayların ve yapılacak çalışmaların gözden geçirilmesi, planlanması.
40
Hayat Bilgisi
FEN VE TEKNOLOJİ
DİNLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Fen ve Teknoloji
DİNLENME ve BESLENME
40
TÜRKÇE
TÜRKÇE
TÜRKÇE
Türkçe
Türkçe
DİNLENME
40
Matematik
Matematik
Matematik
MATEMATİK
MATEMATİK
ÖĞLE YEMEĞİ VE DİNLENME
40
Seçmeli Ders
DİN K.A.B.
DİNLENME
40
Beden Eğitimi
SEÇMELİ DERS
Açıklama: Tek öğretmenli beş sınıf bir arada birleştirilmiş sınıflı okullarda Hayat Bilgisi, Fen ve Teknoloji ve Sosyal Bilgiler dersi öğretmenli ve ödevli olarak ortak işlenecektir. Matematik ve Türkçe dersleri hiçbir koşulda ortak işlenmeyecektir. Örneğin A grubunun tümüne öğretmenli Türkçe dersi var ise öğretmen B grubuyla ödevli Türkçe dersi işleyecek. A grubunda da bir grupla öğretmenli ders işlerken diğerleriyle ödevli ders işleyecektir. Bunların dışındaki tüm dersler ödevliyse ortak ödevli, öğretmenliyse ortak öğretmenli olarak işlenecektir.
