Çocuklara Okuma Alışkanlığı Kazandırmanın Yolları
Ne zaman okuma ile ilgili bir yazı yazılsa veya bir konuşma yapılsa
toplumumuzun okuma alışkanlığının olmadığından dem vurulur. Sebep olarak da
sözlü gelenekten gelen bir kültürümüz olduğu veya ekonomik sebeplerden
dolayı insanlarımızın okumayı istemedikleri gibi bir çok sebep öne sürülür.
Peki ne yapmalı?
Açık söylemek gerekirse büyükler için yapacak çok bir şey yok. Çünkü bütün
köklü alışkanlıklar çocukluk yıllarında elde ediliyor. Eğer siz yetişme
çağındaki bir çocuğa okuma ile ilgili bir bilinç verir ve bunun takibini
yaparsanız başarıya ulaşırsınız. Bu yazıda çocuklarda okuma alışkanlığını
geliştirmek için bazı öneriler bulacaksınız. Okuması ve uygulaması kolay
olsun diye maddeler halinde yazmayı tercih ettim.
1. Alışkanlıklar küçük yaşlarda kazanılır. Dolayısıyla çocuğunuza daha okuma
yazmayı öğrenmeden kitabın önemini kavratacak uygulamalar içinde
olmalısınız. Kitap sadece belirli yaştaki insanların okuması gereken bir şey
değildir. Her yaşın kitabı vardır. Çocuğunuz ilkokula başlamadan ona
alacağınız boyama kitapları veya sesli kitaplar onun kitabı ve okumayı
sevmesinde ilk adımları atacaktır. Eğer çocuğunuzun eline küçük yaşta
oyuncak silah veriyorsanız hiç boşuna mafya dizilerini suçlamayın.
Çocuğunuz belki okula gitmeden önce okuma yazma bilmiyor olabilir. Ama siz
biliyorsunuz. Dolayısıyla çocuğunuz ile kitap arasındaki ilk bağlantıyı siz
kuracaksınız. Bunu ona kitap okuyarak yapabilirsiniz. Uyumadan önce kitap
okumak ideal bir yol olabilir.
2. En iyi eğitim örnek olmaktır. Çocuğunuz muhakkak sizi ve diğer aile
bireylerini kitap okurken görmelidir. Her akşam evlerde dizi saatleri
uygulaması yapılıyor. Peki, kitap saati uygulaması neden yok? Günün belirli
bir saatinde bütün aile bireyleri aynı anda kitap okuma saati
düzenleyebilir. Çok değil günde yarım saat veya bir saat kitap okuma seansı
çocuğunuza inanılmaz bir motivasyon kazandıracaktır.
3. Evinizde kitap konuşulmalıdır. Kitap okumayı destekleyen bir diğer
uygulamada kitabı günlük hayatın içine sokmaktır. "Falanca kitap çok
güzelmiş, şundan bahsediyor, aynı yazarın şu kitabı da güzel" gibi sözler
muhakkak çocuğunuzun zihninde yer edecektir. Bir süre sonra o da okuduğu
kitaplardan bahsedecek sizin gibi konuşabilmek için daha fazla okuma yolunu
seçecektir.
4. Kitap en güzel hediyedir. Her akşam elinde hediyeler ile eve gelen bir
baba her çocuğun hayalidir. Ama baba her akşam çikolata getiriyorsa bu ancak
çocuğun dişlerinin çürümesini sağlar
Çocuğunuza her fırsatta kitap hediye
etmeye çalışın. Çünkü hediye almak sevindirici bir olaydır. Bu olay ile
kitap fikri üst üstte geldiğinde çocukta kitabın sevindirici ve değerli bir
şey olduğu izlenimi uyanacaktır.
5. Her çocuğun bir kütüphanesi olmalıdır. Çocuğunuzun odasına yapacağınız
masrafın küçük bir kısmını kütüphane için ayırmaya ne dersiniz? Hatta imkân
varsa çocuğunuz kendi kütüphanesini kendisi yapmalı, süslemeli, boyamalı... Bu
şekilde kitabı ve kütüphaneyi daha çok sahiplenecektir. Birde üstüne
"Ali'nin Kütüphanesi" yazdınız mı tamam
Kütüphane çocuğunuzda kitap alma,
kitap edinme ve biriktirme davranışlarında önemli katkılar sağlayacaktır.
6. Çocuğunuzu mutlaka kitap evlerine ve kitap fuarlarına götürün. Çocuğunuz
devamlı süpermarket gezmelerine gideceğine biraz da kitap gezmelerine gitmiş
olsun. En azından ayda bir düzenli olarak bir kitap mağazasını ziyaret edin.
Çocuğunuzla beraber kitapları karıştırın, yeni çıkan kitaplara bakın
bütçenize göre ona bir kitap alın.
Özellikle kitap fuarları kitap bilincini geliştirmek için önemli
fırsatlardır. Kitabın ne kadar değerli bi araç olduğunu insanlara
hatırlatır. Aynı zamanda birçok insanın kitaplarla ilgilenmesi kitap
okumanın olağanüstü bir şey olmayıp doğal, olması gereken bir davranış
olduğu konusunda çocuğa bir fikir verecektir.
7. Kitap istatistikleri tutun. Çocuğunuza küçük bir defter alıp okuduğu
kitapları not etmesini söyleyin. Her ay sonunda, her yıl sonunda okuduğu
kitap sayılarını tespit edin. Kitap sayılarında artış varsa onu
ödüllendirin. Aynı zamanda tutulacak deftere kitaplardan alıntılar da
yazılabilir.
8. Çocuğunuzu kitap seçimi konusunda yönlendirin. Yukarıda bahsettiğimiz
gibi her yaşın kitabı vardır. Daha ilkokuldaki çocuğun önüne ağır dünya
klasiklerini koyarsanız baştan kaybetmiş olursunuz. Çocuğunuzun yaşına göre
okuması gereken kitapları tespit edip bunları çocuğunuza önerin. Fakat bu
kitabı okuyacaksın diye baskı yapmayın. Çocuklar eğlenceli kitapları
diğerlerine tercih edebilirler. O zaman yemek seçiminde uyguladığınız
taktiği hatırlayın. Sebze yemeğini yemeyene tatlı yok! Çocuğunuza eğer bu
kitabı okursan diğerini de okuyabilirsin tarzı yaklaşırsanız iki kitap
birden okumasını sağlamış olursunuz.
9. Çocukların kitap yazarlarını tanımasını sağlayın. Gerek vefat etmiş,
gerek yaşayan yazarları tanımak çocuğunuzun okuma bilinci konusunda önemli
bir adımdır. Özellikle kitap fuarlarına, imza günlerine çocuğunuzu götürüp
yazarları görmelerini ve konuşmalarını sağlayın. Çocuk yazarını bildiği bir
kitabı daha heyecanla okuyacaktır.
10. Yazmak okumayı destekleyici bir aktivitedir. Bir şey üzerine yazı yazmak
o şeye alıcı gözüyle bakmak demektir. Çocuğunuza kitap üzerine bir şeyler
yazmasını önerin. Her kitap üzerine yarım sayfa kadar yazı yazsa ve bunları
biriktirse oldukça büyük bir hazine oluşturuyor demektir.
11. Kitap ile ilgili dergileri, yazıları ve televizyon programlarını takip
edin. Televizyonlarımızda pek kitap üzerine program yok ama kitap üzerine
yayınlanan gazete ekleri, dergiler, internet siteleri var. Çocuğunuza
rehberlik ederek bunları takip etmesini sağlarsanız okuma davranışı
desteklenmiş olur.
12. Çocuğunuzu kütüphaneye götürün. Kütüphaneler internet sayesinde yavaş
yavaş eski işlevselliklerini yitirse de kitap kurtları için hala vazgeçilmez
yerler. Uygun bir zamanda çocuğunuz kütüphaneye götürüp kütüphaneyi
gezdirin. Eğer kütüphaneye üye olması mümkün ise kendi kendine kütüphaneye
üye olmasını sağlayın. Bu şekilde kütüphaneyi benimsemesi kolaylaşacaktır.
13. Kelime oyunları kitap okumayı teşvik edebilir. Gerek elektronik ortamda,
gerekse klasik anlamda birçok kelime oyunu bulunuyor. Çocuğunuzu şiddete
dayalı oyunlar oynaması yerine bunları oynamasını tavsiye edin. Hatta
beraber ailecek oynayın. Çocuğunuza ne kadar kelime bilirse bu oyunlarda o
kadar başarılı olacağını çok kelime bilmenin yolunun da çok okumaktan
geçtiğini söylemeyi unutmayın.
14. Dergi, gazete ve diğer yayınlar takip edilmelidir. Okuma alışkanlığı
sadece kitap ile sınırlı değildir. Belki kitaplar çocuğunuza sıkıcı
gelebilir. Bu durumda dergiler imdadınıza yetişir. Özellikle çocuk dergileri
cezp edici tasarım ve içerikleri ile çocukların gözdesidir. Bütçeniz el
veriyorsa bir çocuk dergisine abone olabilirsiniz.
15. Çocuğunuzun kitap için para biriktirmesini sağlayın. Çocuğunuza istediği
her kitabı almayın. Bazı kitaplar için para biriktirmesini sağlayın. Böylece
kendi parasıyla kitap almış olacak ve kitabı daha çok sahiplenecektir. Bu
alışkanlığı ilk başlarda harçlığına bir kitap zammı yaparak yerleştirmek
mümkün olabilir. Örneğin 2 YTL harçlık alıyorsa 1 YTL kitap zammı
yapılabilir.
