Çocuklarda Yalan Söyleme

Arkadaşlar "çocuklarda yalan söyleme" üzerine bir konu açmak istedim. Konu üzerine biraz beyin fırtınası yaparız diye düsündüm.

Çocuklar neden yalan söylerler?
Yalan söyleyenlere neler yapılabilir?
Yalan söylememelerin için neler yapılabilir?

Soruları coğaltabiliriz. düşünelim tartışalım,
elimizde döküman varsa paylaşalım istedim.

ÇOCUĞUM YALAN SÖYLÜYOR BUNU NASIL ÖNLEYEBİLİRİM?

Yalan, insanları aldatmak için uydurulmuş kasıtlı davranış veya sözdür. Kısaca, bilerek yanıltmadır. Beş-altı yaşlarına kadar çocuğumuzun yalan söyleme davranışlarında endişe edebileceğimiz bir durum söz konusu değildir. Çünkü bu döneme kadar çocuklarda gerçeklik duygusu tam olarak gelişmemiştir. Yani doğru-yanlış gibi kavramlar zihinde tam olarak yerleşmemiştir.
Çocukların bu yaşlarda anlattıklarına yalan şeklinde değil de hata veya yanlışlık olarak bakmak daha doğru olacaktır. Çocukların hayal dünyaları çok geniş olduğundan, olmamış veya olmayacak olayları size sanki olmuş gibi anlatabilirler. Bu fikirlere onların hikâyeleri olarak bakmalıyız. (Nar, 2005)
Bir şeyin yalan olabilmesi için onun daha önceden başkalarını aldatmak için tasarlanmış, belli bir amaca varmak için düşünceli olarak düzenlenmiş olması gerekir. Niyet burada başkalarını aldatmaktır. Yalan 5 yaşından önce genelleşmemiştir. Bu yaşlara kadar çocuk yalan ile gerçeği ayırt edemediği için yalan söyler. Yalan demek bile doğru olmaz, yanlışlar vardır demek doğrudur. 6–7 yaşına kadar çocuk olayları büyütebilir ve mübalağa edebilir.
İki tür yalan söyleme davranışı olduğu kabul edilmektedir. Bilerek yalan söylemede gerçekler, bencilce bir sonuca varmak için bilerek saptırılır. Patolojik yalan söylemede ise çocuk çıkar peşinde değildir, hayret verici şeyler söyleyerek çevresindekilerin şaşkınlığını uyandırmak, çocuğa zevk vermektedir. (Kuzucu, 2003)

Çocuklar Neden Yalan Söylerler?

Bütün çocuklar yalan söyler ama yalancı doğmazlar. Sadece, yalan söylemeyi öğrendikleri bir gelişim süreci yaşarlar. (Yörükoğlu, 1991)
Çocukların yalan söylemeyi öğrendikleri ilk insanlar aileleri olabilmektedir: Aileler, yalanı kusur olarak görmelerine rağmen, bazen çocuklara yalan söylemeleri için uygun ortamlar hazırlar. Pek çok ebeveyn ileride ne gibi sonuçlara varacağını düşünmeden çocuğundan yalan söylemesini ister. “Büyükanneye bugün ben hasta olduğum için ona gidemediğimizi söyleyeceğiz, Dün evdeydik diyeceksin ya da bunu yaptığımı babana söylemeyeceksin” gibi tembihlerle çocuğu yalana iterler ve çocuğa nasıl yalan söylemesi gerektiği öğretilir.
Pek çok davranışına karışılan ve eleştirilen çocuk, hata yapmış olmaktan ve küçük düşürülmekten korkar hale gelir: Bu durum çocuğun uygunsuz davranışını ebeveyninden veya otorite sahibi kişiden gizleyip kendini suçsuz gösterme çabasına girerek yalana başvurmasına yol açar. Annesinin çok sevdiği vazosunu kıran dört yasındaki bir çocuk, vazonun kırıldığından haberi olmadığını ye da vazoyu kedinin kırdığını söylerken, aslında yalan söylemiyordur. Çünkü burada ne bilinçli bir zarar verme, ne de bilinçli bir kandırma davranışı vardır. Burada sadece ve sadece korku duygusundan kaynaklanan, çocuğun kendisini koruma davranışı vardır. Cezalandırmaya yatkın anne babaların çocukları, yalan yoluyla istediklerini elde ettikleri ve bu yüzden de yalanı alışkanlık haline getirdikleri görülmektedir.
Yalan grup içinde statü kaybetme endişesi ile de söylenebilir: (arkadaşlarının beğenisini kazanmaya çalışan bir çocuğun babasının milli sporcu olduğunu söylemesi gibi). Çok büyük bir evde oturmadıkları halde, “bizim iki tane köpeğimiz var” diyen, kardeşi olmadığı halde,”benim kardeşim doğdu” diyen, okula gitmediği halde,”ben okula gidiyorum” diyen ye da “tatilde Antalya'ya gittik”,”annem beni hayvanat bahçesine götürdü” diye aslında gitmediği halde gitmiş gibi anlatan ve senaryolaştıran pek çok çocuk vardır.
İnsan mutsuz bir ruh hali içindeyken, mutlu olmak için her yolu dener: Mutlu olmak yaşamdaki amacımızdır. Yetişkin insanların mutsuzluklarla başa çıkma yöntemleri farklıyken, çocuklar mutsuzluklarını dışarıya mutlu yansıtmak gibi davranış sergilerler. Anne- babası sürekli kavga eden bir çocuk, öğretmenine ve arkadaşlarına anne- babasının hiç kavga etmediğini ve çok iyi geçindiklerini söyleyebilir. Çocuğun anne- babasından kaynaklanan mutsuzluğu, onu böyle bir savunma davranışına itebilir.
Anne-babanın birinin ölümü sonrasında çocuk, bu travmanın oluşturduğu stresle başa çıkmak adına yalan söyleyebilir: Anne ye da babasını kaybeden çocuklar, çoğu kez onları, hayattaymış gibi çevrelerine yansıtırlar. Bazen anneanne, babaanne, dede, büyükbaba, dayı gibi çocuğun duygusal anlamda çok bağlandığı yakınlarının ölümünde de, onlar hayattaymış gibi konuşabilirler. 17 Ağustos depreminden sonra evlerini kaybeden küçük çocukların, sanki evleri hatta çok güzel evleri varmış gibi anlatmaları da travma sonrası stresle basa çıkma davranışlarını ortaya koyması bakımından önemlidir.
Çocuklar da, biz yetişkinler gibi öz benliklerinin okşanmasından keyif alırlar: Bunun sonucunda da özgüvenleri artar. Yetişkinler özgüvenlerini geliştirmek için farklı yollara başvururlar. Ancak çocukların yolları sınırlıdır ve bu gibi durumlarda yalan söyleme davranışını seçebilirler. Çocuk, öğretmeni onu takdir etsin diye çok erken saatlerde uyuduğunu söyleyebilir. Anne- babası tarafından takdir edilmek için, sınıfta falanca yarışmasında birinci seçildiğini anlatabilir. Takdir edilmek adına söylenen yalanlar arasında çok cesur olmak, çok güçlü olmak, çok çalışkan olmak, en hızlı arabaya sahip olmak, en güçlü babaya sahip olmak, çok yemek, en güzel anneye sahip olmak, zengin olmak, çok başarılı olmak gibi senaryolar gelmektedir.
Anne babanın beklentisinin yüksek olduğu durumlarda, çocuk onları hayal kırıklığına uğratmama çabası ile yalan söyleyebilir: Okulda ailesi tarafından yüksek performans beklenen öğrenci, başarısının düşük olmasına rağmen ailesini üzmemek ve onların tepkisini almamak için okulda durumunun çok iyi olduğunu söyleyebilir.
Aileye aşırı bağımlılık sonucu anne babayı üzme ve sevgilerini kaybetme korkusuyla üzüntü ve sıkıntı veren bir gerçeğin reddedilmesi yalanı ortaya çıkartabilir: Aileye bağlılık, dayanışma, verilmiş söze saygı gibi durumlar yalan söylemeye neden olabilir(anne babasına söz verdiği halde düşük notlar alması ve bunu onlardan saklaması gibi).
Çocuk, yetersiz ilgi ve sevgi gösteren ana baba tutumları sonucu ihtiyaç duyduğu ilgi ve sevgiyi yalanla sağlamayı deneyebilir: Anne babanın yanlış tutumlarına karşı çocuğun geliştirdiği utangaç ve içe dönük kişilik özellikleri, hatayı itirafı önleyerek yalana yol açabilir. Çocuk öğretmeni onu takdir etsin diye çok erken saatlerde uyuduğunu söyleyebilir. Anne- babası tarafından takdir edilmek için, sınıfta falanca yarışmasında birinci seçildiğini anlatabilir.

Ebeveynler Olarak Neler Yapabiliriz?

Çocuklarda yalan söyleme davranışı gözleyen anne-babaların hiç birisi durumdan memnun olmaz.

Hatta bazıları çocuklarının ilerde sahtekâr, yalancı, dolandırıcı, soyguncu olmaya aday olduğunu bile düşünüp, şimdiden bu yalanları söyleyerek insanları kandırmaya çalışıyorsa, ilerde kim bilir neler yapabilir diye paniğe kapılmaktadırlar. (Tuzcuoğlu, 2005) Oysa anne ve babalar bu korkudan uzaklaşıp neler yapabilecekleri üzerine düşünmelidirler.

Peki, anne-babalar olarak neler yapabilirsiniz; (Kuzucu, 2003)

· Çocuğa her durumda kabul edilip sevildiğini hissettirmek çok önemlidir.
· Çocuğun eğitiminde onu yalana itecek fiziksel ve sözel şiddet kullanılmamalıdır.
· Çocuk kapasitesi dışında zorlanıp, başaramadığı şeyler için suçlanmamalıdır.
· Korkuyu çocuk yetiştirmede bir araç olarak kullanan ailelerin çocuklarında yalan söyleme davranışına diğer çocuklara oranla daha sık rastlanmaktadır. Bu nedenle çocuk eğitiminde korkutmaya yer verilmemelidir.
· Çocuğa sürekli yapılmaması gereken davranışları hatırlatmak yerine, ondan beklenen davranışları konuşmak çocuk eğitiminde daha doğru bir yaklaşımdır.
· Çocuğa gerçeği söyleme konusunda cesaret verilmelidir. Dürüst davrandığında anne babanın memnuniyetini çocukla paylaşması iyi bir ödül olabilir.
· Çocuğun tutum ve davranışlarına karşı eleştiren ve yargılayıcı olmaktan kaçınmalı, yaramazlık ve hatalarının bir kısmı görmezlikten gelinmelidir.
· Çocuk yalan söylediğinde hemen cezalandırılmamalıdır. Çünkü çoğu kez sırf cezadan korktuğu için bu yola başvurmuş olabilir.
· Çocuğun yalanları kişisel saldırı olarak algılanmamalıdır. Çünkü çocuklar bazen ana babalarını saymadıkları için değil, hataları yüzlerine vurmasın diye yalan söylerler.
· Çocuk yalan söylediğinde bunu ona kanıtlama girişiminde bulunup, gerçeğe bağlı kalması konusunda ısrar etmek olumsuz sonuçlar doğurabilir. Çocuğun yalanla yüzleşmesi sağlanmalı, ama söylediği yalanı kabul etmesi için baskı yapılmamalıdır.
· Yalanı ortadan kaldırmak için öncelikle yalana yol açan nedenlerin bilinmesi ve onların ortadan kaldırılması gerekir. Çocuğun söylediği yalandan çok yalanı söylemesine neden olan psikolojik faktörler dikkate alınmalıdır. Bu yapılırken olaylara sadece büyüklerin değil küçüklerin gözüyle de bakılmalıdır.
· Çocuğunuza her fırsatta onu sevdiğinizi, onun sizin için çok önemli olduğunu hissettirin. Bunu ifade eden cümleleri sık sık kullanmaktan korkmayın. Yalan söyleme davranışı bütün önlemlere rağmen hala devam ediyorsa mutlaka bir uzmandan yardım alın.

ALINTI

YALAN SÖYLEME

Çocuğunuzda yalan söyleme alışkanlığı mı var? Acele etmeyiniz.
5-6 yaşına kadar çocuğunuzun yalan söyleme davranışlarında endişe edeceğiniz bir durum söz konusu değildir.
Bu yaşa kadar çocuklarda gerçeklik duygusu tam olarak gelişmemiştir. Yani yanlış kavramlar zihinde tam olarak yerleşmemiştir.
Çocukları bu yaşlarda anlattıklarına yalan şeklinde değil de hata veya yanlışlık olarak bakmak daha doğru olacaktır.
Çocukların hayal dünyaları çok geniş olduğundan gerçek olmayan olayları gerçekmiş gibi anlatabilirler ebeveyn olarak endişelenmenize gerek yok.
Çocuklar 6-7 yaşlarından sonra gerçeklik duygusu kazandıkları için bu dönemden sonra söyledikleri yalan olarak algılan-malıdır.

İki tür yalan söylemeden bahsedilebilinir.

Bilerek yalan: Bu yalan söyleme alışkanlığında gerçekler çarptırılarak bencilce bir sonuca varma hedeflenir.

Patolojik yalan: Bu yalan söyleme alışkanlığında da çocuk çıkar peşinde değildir. Hayret verici sözler söyleyerek çevresindekilerin şaşkınlığını uyandırmak çocuğa zevk vermektedir.

Çocuklar Neden Yalan Söyler?

Unutmayın! Bütün çocuklar yalan söyler ama yalancı doğmazlar. Sadece yalan söylemeyi öğrendikleri bir gelişim dönemi izlerler.
Çocukların yalan söylemeyi öğrendikleri ilk insanlar aileleri olmaktadır.
Pek çok davranışına karışılan ve eleştirilen çocuk, hata yapmış olmaktan ve küçük düşürülmekten korkar hale gelir.
İnsan mutsuz bir ruh halindeyken mutlu olmak için her yolu dener ve yalan söyleyebilir.
Çocuklarda yetişkinler gibi öz benliklerinin okşanmasından keyif alırlar bu duygularını tatmin etmek için yalan söyleye-bilirler.
Anne babanın beklentisinin yüksek olduğu durumlarda, çocuk onları hayal kırıklığına uğratmamak için yalan söyleyebilir.
Aileye aşırı bağımlılık sonucu anne babayı üzme ve sevgilerini kaybetme korkusuyla üzüntü ve sıkıntı veren bir gerçeğin reddedilmesi yalan söylemeye neden olur.
İlgi eksikliği.
Değersizlik ve onaylanma gereksinimi.
Aileden takdir görememe ve yetersiz ödüllendirilme.
Aşırı takdir ve aşırı ödüllendirilme.
Aşırı cezalandırıcı tutuma maruz kalma.
Kıyaslamacı tutuma maruz kalma.
Küçümseyici ve aşağılayıcı tutuma maruz kalma.
Korku ve kaygılar.

Çocukların neden yalan söylediklerini öğrendikten sonra fazla telaş etmeye gerek yok. Aşağıdaki yönergeleri uyguladığımız zaman çocuklardaki yalan söyleme alışkanlıklarından vazgeçmelerine yardımcı oluruz.
Çocuğu her durumda kabul edip onun sevildiğini hissettirmek.
Çocuk eğitiminde onu yalan söylemeye itecek fiziksel ve sözel şiddete başvurulmamalıdır.
Çocuk kapasitesi dışında zorlanıp, başaramadığı şeyler için suçlanmamalıdır.
Korkuyu çocuk yetiştirmede bir araç olarak kullanan ailelerin çocuklarında yalan söyleme davranı-şına diğer çocuklara oranla daha sık rastlanmakta. Bu nedenle çocuklarınızı korkutarak eğitmeye çalışmayınız.
Çocuğa sürekli yapılmaması gereken davranışları hatırlatmak yerine, ondan beklenen davranışları konuşmak çocuk eğitiminde daha doğru bir yaklaşım olduğunu unut-mayınız.
Çocuğunuza gerçeği söyleme konusunda cesaret vermeyi unutmayınız.
Çocuğun tutum ve davranışlarına karşı eleştiren ve yargılayıcı olmaktan kaçınmalı, yaramazlık ve hatalarının bir kısmı görmezlikten gelinmelidir.
Çocuğunuz yalan söylediği zaman hemen cezalandırmayınız. Bunun nedenlerini araştırınız.
Yalanın hangi türde olduğunu tespit edin.
Doğru söylemenin övünülecek bir davranış olduğunu anlatın.
Çocuğa örnek olun.
Sözde yalanlara ceza vermeyin.
Çocuğun psikolojik durumunu ve eğitsel etkinliklerini göz önünde bulundurun.
Çocuğun yaşantıları, davranışlarının nedenleri ve hataları çeşitli bahanelerle çocuğa anlatılmalıdır.
Çocuğun yalanını itiraf etmesine yardımcı olun.
Çocuk, onun yalanıyla ettiğiniz mücadeleyi, onun iyiliği için yaptığınızı bilmelidir.
Dürüstlük, açık yüreklilik, içtenlik ve sevgi için savaşım verilmelidir.
Psikolojik yardım alınmalıdır.

alıntı
   

 

Çocuklar büyükleri örnek alır. Büyükler sözünde durmaz yapamayacağı veya yapmadığı şeyleri söylerse çocuk da öyle yalana alışır.
Üstün Dökmen' den duymuştum sanırım. İğne yapılan çocuğa ağlama acımayacak deriz hepimiz ama iğne olunca acır ve artık çocuk bize güvenmez Örnekleri çoğaltabiliriz.
Öğretmen oraya gelirsem kafanı kırarım der ama yanına gidince kırmaz.
Bir daha ödev yapmazsan sınıfta bırakırım der ama bırakmaz.
vs. vs.
Davranışlarımıza ve söylediklerimize dikkat etmeliyiz. İkisi tutarlı olmalı.

Bir de çocuk hata yaptığında doğru söylerse hatası ne olursa olsun affedilmeli. Bu yöntemi uyguluyorum ve işe yarıyor.
Başlık ilerledikçe yine uygulamalarımızı paylaşırız.

Eyvah! Çocuğum yalan söylüyor
Çocuğunun yalan söylediğini tespit eden anne–babanın ilk tepkisi, kızmak ve yanlış bir davranış olduğu ile ilgili olarak çocuğu uyarmaktır. Bu uyarı genelde keskin ve serttir. Yalan söylemek ne kadar yanlış bir davranış olsa da çocuğun içinde bulunduğu yaş dönemi ve gelişimi göz önünde bulundurulmalıdır.

Yalanın normal bir süreç olarak değerlendirilmesi yaklaşık olarak 7 yaştan öncedir. Bu yaşla birlikte çocuk gerçeklik duygusu kazanmaya başlar. Yalanın gerçekten ne olduğu ve nasıl amaçlarda kullanılabileceğini değerlendirilebilir. 7 yaş öncesindeki yalanlarda çocuğa karşı daha anlayışlı ve sakin davranılmalı, doğru davranış anlatılmalıdır. Yalana yol açan nedenler tespit edilmeli, birlikte yeni kararlar alınmalı, fark ettirmeden tekrarın olup olmadığı takip edilmeli ve tekrar eden davranışlarda da aynı sabır gösterilmelidir.

Çocuklarda haya gücü oldukça fazladır. Bu sınırsız gücünü, yalanlarında da ustaca kullanmayı becerebilir. İstemediği bir şeyle karşılaştığında sanki her şeyi gerçekmiş gibi abartılı bir şekilde anlatabilir. Anaokulu sürecinde bu sık karşılaşılan bir durumdur. Örneğin; okulda öğretmenin koyduğu kurallardan sıkılan bir çocuk öğretmenin kendisine yemek vermediğini, hatta vurduğunu bile söyleyebilir. Bu durumlarda gizlemek yerine öğretmenle bu durumu paylaşmalı ve ortak bir davranış biçimi oluşturmalısınız. Yalanı ortaya çıktığında ise ona kızmamalı ve doğru davranış hakkında onunla konuşmalısınız. Çocuklar ilgiyi üzerine çekmekten çok mutlu olur. Bunu sağlamak için de bilinçli olarak yalanlar üretebilir. Örneğin; anne-babasının dikkatini çekmek için evde önemli eşyaları saklayan bir çocukla karşılaşabilirsiniz.

Yalanlar konusunda çocuğa doğru model olmak çok önemlidir. Anne ve babasının yalan söylediğini gören bir çocuğun bu davranışı göstermesi beklenen bir sonuçtur. Pembe yalanlara bile dikkat edilmelidir. Baskı ve otorite içeren anne-baba tutumları, sürekli eleştirme ve mükemmeliyetçi davranma da çocuğu yalana sürükleyebilir. Bu yalan, sadece istediğiniz şekle bürünmek için yapılan bir davranıştır.

Okul öncesi dönemdeki çocuklar için oyuncaklar çok önemlidir. Ne kadar başkasının oyuncağını alma davranışı yanlış bir davranış olarak bilinse de bazen bu oyuncakları habersiz alma–saklama davranışları görülebilir. Bu davranışla karşılaştığınızda kızmamak, cezalandırmamak, oyuncağı arkadaşına teslim etmek ve gerekli açıklamayı yapmak gerekir. Bazen babası olmayan bir çocuğun babası varmış gibi konuşmalar yapması ile karşılaşılabilir. Bu çocuğun içinde bulunduğu özlem ile ilgilidir. Bu duyguları için çocuğa yardımcı olunmalı ve gerekli açıklamalar yaşına uygun bir şekilde yapılmalıdır.

Sürekli ve kasıtlı olarak yalan söyleyen bir çocuğun bu davranışı bir hastalık belirtisi olabilir. Okuldan kaçma, hırsızlık gibi davranışlar da bu sürece eklenebilir. Bu bir davranış bozukluğudur ve bir uzman desteği gereklidir.

Psikolog Eda Gökduman

.ALINTIDIR.

Bir yanılgıdır.Zamanla düzelecektir.Söylediklerinin yanlışlığı onu kırmadan anlatılırsa daha iyi olacaktır.

 Yalan ailede öğreniliyor.Sonra bunu öğrenen çocukta alışkanlık oluyor.Yalan söyleyen anne ve babaların çocuklarıda yalan söylüyor. Yalanın önüne geçilmek isteniyorsa ailede yalanı kaldıracaksın. En iyi eğitim güzel örnek olmaktır.

Çocuklarda Yalan Söyleme

Meltem CANVER
Uzm. Psikolojik Danışman


             Yalan söyleme, karşıdaki kişiyi yanıltmak ve yanlış bilgi vermek amacıyla ortaya konan bir davranıştır. Çocuk yalanları yetişkin yalanlarından farklıdır.  Çocukların hayal gücü okul çağına gelene kadar ki yaş diliminde oldukça yoğundur. Özelikle 7 yaşına kadar çocuklar doğru ile yanlışı birbirlerinden ayıramazlar. Bu nedenle çocuğun bir takım olaylar, durumlar uydurması, hayali arkadaşlar yaratması yalan söyleme olarak değerlendirilip, endişe edilmemelidir. Çocuk için bunlar oyun niteliği taşır ve çocuk kurduğu bu hayalleri gerçek gibi kabul edebilir. Dış dünyanın gerçeklerini algılayıp, bunlara uygun davranmak zamanla oluşabilecek bir durumdur.
 

Çocuğun yalana başvurması kendisini,benlik algısını ve dış dünyanın kendisine yönelik değerlendirmesini koruma amaçlıdır. Çocuklar farklı nedenlerden dolayı gerçeği değiştirir ya da yalan söylerler.
 
§ Çocuklar bir şeyleri iyi yapamadıklarında, anne babaları ve yakın çevreleri tarafından beğenilmeyeceklerini düşünürler. Beğeni kaybını önlemek ve dikkatleri yeniden üzerine çekmek için yalan söyleyebilirler.
§ Bir durum yada olay karşısında yetersizlik duygusu hissettiklerinde, anne babanın yada yakın çevrenin gözündeki yeri kaybedebileceklerine inanırlar. Kendilerine yönelik olumlu değerlendirmenin devam edebilmesi ve anne babanın gözünde ışıltı olabilmek için yalan söyleyebilirler.
§ Yaptıkları şeyin sonucundan, azarlanmaktan yada ceza almaktan kaçınmak için yalana başvurabilirler. Çocuklar yanlış davranışlarının ortaya çıkmasından hoşlanmazlar. Bunu kendilerine yakıştıramadıkları için de yalan söylemeyi tercih edebilirler.
§ Verilen görevin yada beklentilerin çocuğun potansiyeli ile uyumsuz olması durumunda çocuklar verilen görevlerden kaçınmak isterler. Yalana başvurma  onlara keyif vermeyen bir şeyi yapmak yerine istedikleri ve keyif alacakları bir şeyi yapmak için ortam hazırlar.
§ Unutulmamalıdır ki yalan bir tarafıyla da, çocuklarını daha çok performansı ile değerlendiren anne babaya sahip çocuklar için anne babalarından onay görmek ve daha çok sevilmek arzusuyla başvurulan bir yoldur.
§ Sürekli eleştirilen ve müdahale edilen çocuklar, hata yapmaktan ve eleştirilmekten korkarlar. Dolayısıyla uygunsuz davranışını gizleyerek, kendisini suçsuz gösterme çabasıyla yalana başvurabilirler.
§ Çocuklar bir şeyi yanlış yada değiştirerek söylemenin işe yaradığını gördüğünde yalan söyleme davranışına daha çok tutunur. Çünkü yalan söylemenin etkili ve olumlu sonuçlarını almıştır.
§ Yalan söylemek bir anlamda çocuğun yardım çığlığıdır. Hayatında bir şeylerin iyi gitmediğini yetişkinlere söyleme yoludur.
 
Anne babasının küçükte olsa yalan söylediğine tanıklık eden çocuk yalan söylemenin zaman zaman kabul edilebilir ve işe yarar olduğunu düşünebilir. Bunun yanı sıra ailenin bazı tutumları da çocuğun yalan söylemesini cesaretlendirir. Çocuğun yanlış bir şey yaptığını bildiği halde; onun doğruyu söylemesini bekler bir tavırla değil de açığını bulmaya yönelik sorgulayıcı ve baskıcı bir şekilde yapılacak konuşma çocuğu daha da çok yalan söylemeye itecektir. Böyle bir sorgulamanın ardından ceza gelsin ya da gelmesin sadece bu tarz kurulan bir iletişimin kendisi de çocuk için sıkıntı verici ve kaçınması gereken bir durum olacaktır. Bunun yerine eğer çocuğun bir takım yanlış davranışlarda bulunduğu biliniyorsa ceza vermek ya da yüzleştirmek çok daha etkili olacaktır.
 
Çocuğunuz size ilk kez yalan söylediğinde bunun ilişkiniz için bir kriz noktası olduğunu göz önünde bulundurun. Sizi hayal kırıklığına uğrattığını açıkça belirtin. Yalan söylemenin kendilerine de zarar vereceğini bunu istemediğinizi ona anlatın.
 
Çocuklar yalan söylemenin, ilişkilerine ve arkadaşlıklarına zarar verdiğini deneyimleyerek öğrenirler. Arkadaş kaybederler, itibarları zedelenir ve benlik algıları düşer. Bu yüzden insanların ona güvenmediğinde hayatın onun için zorlaşacağını, çevresindeki insanların güvenini ve kendi itibarını yeniden kazanmasının çok zor olacağını belirtin. Anne babalar çocuklarına güvenmek isterler aynı şekilde çocuklarda anne babalarının kendilerine güvenmelerini isterler. Bu yüzden çocuğunuz yalan söylediğinde sizin yukarıda söylenenleri gözeten tavrınız çocuğunuzun bu davranıştan vazgeçmesinde etkili olacaktır.
 
Çocukların söyledikleri yalanların neyi göstermek ve neyi örtmek için ortaya çıktığının bilinmesi gerekir. Eğer çocuğunuz yalan söylüyorsa öncelikle hangi durumlarda ve hangi ihtiyacını karşılamak için bu yola başvurduğunu bulmalısınız. Çocuğunuzun yalan söyleme noktasındaki tutumu onun kendisinden beklentileri ya da ebeveyn olarak sizlerin çocuğunuzdan beklentilerinizi yeniden gözden geçirmek için bir fırsat olarak da değerlendirilebilir. Çünkü performans kaygısı da çoğu zaman çocukları yalan söylemeye yöneltebilir.
 
Yalanın bir başka şeklide “fantazi şeklinde yalan”dır. Çocuğun kendisiyle ilgili ya da kendi dışındaki dünya ile ilgili inanmak istediği, görmek istediği beceri ve özellikler için oluşturduğu kurgulardır. Örneğin; bir çok çocuğun oyun oynayıp konuştuğu hayali arkadaşlarının olması yada aslında tanıklık etmediği olayları görmüş olduğunu anlatması gibi. Çocuğun bu tarz kurgularını yalan diye etiketlemek yanlış ve zarar verici bir tutumdur. Çocukların uydurduğu gerçek dışı hikayeler ve masallardan ürken, onların böyle hayaller kurmasını yalan söyleme olarak etiketleyip engelleyen anne babalar, istemeden çocuklarının yalan söylemesini  güçlendirebilirler. Anne babalardan beklenen, bu tür durumlarda çocukların hayal dünyasını köreltmeden ancak bir taraftan da onların gerçeklikle olan bağını koruyarak bu kurguya eşlik edebilirler.
 
Çocuklar yalan söylediğinde anne babaların tepki verme yöntemleri bu davranışı ortadan kaldırabilir, güçlendirebilir ya da bir alışkanlık haline dönüştürebilir.
 
Çocuğunuz yalan söylüyorsa uygulanabilecek anne baba tutumları ne olmalıdır?
 
-        Doğru söylemeleri için model olun ve küçük beyaz yalanlardan kaçının.
-        Çocuğunuza, doğru söylemenin değerini ve yalan sonucunda ortaya çıkabilecek olumsuz durumları dramatizasyon ve oyun yoluyla öğretmeye çalışın. Bu biraz zaman alacaktır ve sabır gerektirir.
-        Yalan için bahaneyi kabul etmeyin. Çünkü yalan kabul edilemez. Çocukların yalanın hiçbir şekilde kabul edilemeyeceğini ve tolere edilemeyeceğini bilmesi gerekir.
-        Yalanın sonucunun zarar verici olduğunu anlamalarına yardımcı olun. Yalan söyledikleri için özür dilemesi gerektiğini anlatın.
-        Çocuklar öğretmenleri ya da ailelerini mutlu etmek için de yalan söyleyebilir veya bazı şeyleri saklayabilirler. Çocuklara doğru söylemenin değeri anlatılmalıdır.
-        Çocuklar, yalanın sonucuna bir miktar katlanmalı ve yalanın yol açtığı bir zarar varsa bunun telafi edilmesi için üretilmiş çözümün de içinde yer almalıdırlar.
-        Yalan söylemesi karşısında hissettiğiniz kızgınlığı ya da düş kırıklığını açıkça anlatın.
-        Gerçeği söylediğinde onu takdir edin. Örneğin; sınavdan kötü not almasına rağmen aldığı sonucu söyleyen çocuğunuzu gösterdiği cesaret için övün.
-        Azarlamaktan ve mantık dışı karar vermekten kaçının. Örneğin; bir daha yalan söylersen her şey biter gibi sözler söylemeyin.
-        Çocuğunuz yalan söylediğini itiraf ettiğinde onu sinirli bir şekilde azarlamayın ve sorgulamayın. Hatası için ceza aldıktan sonra bu konuyu tekrar tekrar gündeme getirmeyin. Sürekli olarak yüzleştirdiğinizde, çocuklar ağır cezalardan kaçınmak için yalana başvurabilirler.
-        Çocuğunuz yanlış bir şey yaptığını itiraf ederse, cesaretini ve dürüstlüğünü takdir edin. Bu durum karşısında anne babanın memnuniyetini çocukla paylaşması iyi bir ödül olabilir. Bunun yanında itiraf ettiği davranışının sorumluluğunu almasını da sağlayın.
-        Bir daha yaparsa alacağı cezanın daha ağır olacağını açıkça söyleyin.
-        Çocuk birine karşı olumsuz bir davranışta bulunduğunu itiraf ettiğinde davranışını telafi etmesi ve özür dilemesi için yüreklendirin. Oysa çocuk hem kötü bir davranışta bulunup hem de bununla ilgili yalan söylediğinde özür dilemesini yine isteyin. Ancak hem olumsuz davranışının hem de yalan söylemesi ile ilgili ceza alacağını belirtin.
-        Yalan söylemek çocukların okul içindeki arkadaşlıklarını bozar. İlişkilerini yeniden düzenleyebilmesi için yardımcı olun.
 
Eğer çocuğunuz bu müdahalelere rağmen yalan söylemeye devam ediyorsa ve her sıkıştığında yalana başvuruyorsa; kendi benlik algısını daha da örseleyici bu tepkisi profesyonel bir yardım almaması durumunda daha da şiddetlenecektir. Yalan söyleyen çocuğa başarılı bir müdahale için uzmanla kurulan iyi bir ilişki ve aile ile sağlanan işbirliği çok önemlidir. Diğer yandan yalan söyleme, profesyonel müdahele gerektiren ciddi bir kişilik probleminin sonucu da olabilir. Bu durumda profesyonel yardım almaktan kaçınmayın.