HAYALİMDEKİ ÖĞRETİM SİSTEMİ
Zamansızlık, günümüz insanının en büyük problemlerinden biridir. Birçok kişi yapmak istediği şeyler için zaman ayıramadığından şikâyet eder. Bu anlamda şikâyette bulunan kişilere yarı şaka yarı ciddi olarak şu karşılığı veriyorum:
- Bilgisayarın yapabileceği işleri, siz yaparsanız asıl yapmanız gereken işler için zaman bulamamanız normaldir.
Bilgisayar kullanımının işleri çok kolaylaştırdığını herkes bilir, fakat yapılan uygulamalar dışında bilgisayardan nasıl faydalanacağı konusu pek düşünülmez.
Milli eğitim müfredatının yoğun olması ve öğrenci çokluğu nedenleriyle öğretmenlerimiz zamanlarının tamamını öğretmek için harcamakta, asıl görevleri olan EĞİTİM için vakit ayıramamaktadırlar. Öğretimde bilgisayardan azami derecede yararlanılması, öğretmenlerin eğitmek için ihtiyaç duydukları zamanı kazandıracaktır.
Eğitim camiasında, öğretimde bilgisayardan azami derecede yararlanmanın maddi bedelinin yüksek olduğu ÖNYARGISI mevcuttur.
Açıklamalarımın bu ÖNYARGIYI yıkmasını umut ediyorum.
1. Bilgisayar destekli öğretiminin mali portresi
Bilgisayar destekli öğretim denilince her öğrencinin önünde bir bilgisayarın bulunduğu sınıflar akla gelmektedir. Sınıftaki her öğrenci için bir bilgisayar bulundurmanın maliyetinin yüksek olması normaldir. Her nedense, bilgisayar destekli öğretim için sınıflarda her öğrenci için bir bilgisayar bulundurulmasının gerekip gerekmediği sorgulanmamaktadır. Düşündüğüm sistemde her sınıfta bir bilgisayar bulunması yeterlidir. Evlerde bilgisayar kullanımı hızla yaygınlaşmaktadır. Evlerdeki bilgisayarların öğretim için değerlendirilmesi mümkünken bu yönde bir çalışma yapılmamaktadır.Bazı aileler bilgisayarın zararlı kullanımlarını bahane ederek evlerine bilgisayar almamaktadırlar. Öğretimde bilgisayarın aktif olarak kullanılmaya başlanması durumunda aileler bu bahaneyi kullanmayacaklardır. Öğretimde kullanılacak bilgisayarlar gelişmiş özelliklere ihtiyaç hissetmez. Bu nedenle ortalama gelir düzeyindeki her ailenin bir bilgisayar alması mümkündür. Ortalama gelir düzeyindeki her ailenin alabileceği olarak tanımladığımız bilgisayarın TV, radyo, müzik seti, CD player, DVD player ve internet bağlantı özellikleri olduğunu vurgulamayı gerekli görüyorum. Daha net söylemek gerekirse, bir aile sayılan elektronik aletleri almak yerine bu aletlerin tümünün işlevini yerine getirecek bir bilgisayarı almak suretiyle maliyeti asgari düzeye düşürebilir. Bu özelliklerdeki bir bilgisayarın bedeli bir TV fiyatı kadardır.
2. Bilgisayar destekli öğretimde kullanılacak materyaller
Gerek internet ortamından ücretsiz olarak temin edilebilen, gerekse cüzi bedeller karşılığında alınabilecek/yaralanılabilecek birçok eğitim materyali mevcuttur. Mevcut eğitim materyalleri iki özelliği nedeniyle VERİMLİ olmamaktadır.
a) Bazı eğitim materyalleri çok geniş kapsamlıdır. Bu materyaller öğrencilerde kalın kitap etkisi yapmakta ve materyali kullanma isteğini köreltmektedir. Eğitim materyallerinin her bir konu için ayrı programlar olması, en fazla 10-15 dakika incelenebilecek şekilde düzenlenmiş olması gerekmektedir. Ayrı ayrı yazılmış programları birleştiren tek bir program olması tercih edilmemelidir.
b) Bir kişi veya grup tarafından hazırlanmış materyallerin kullanılması tercih edilmemelidir. Aynı konu ile ilgili değişik kişilerin hazırladığı materyaller kullanılmalıdır. Materyaller tercihen kullanılacak olan eğitim kurumundaki öğretmen ve öğrenciler tarafından yapılmalıdır. Tek kişi veya grup tarafından hazırlanmış materyaller aynı renk ve çalışma sistemini içerdiği için öğrenciler kullanırken çok çabuk sıkılmaktadırlar. Değişik kişiler tarafından kısa süreli kullanıma uygun olarak hazırlanmış materyaller öğrencilerin daha çok ilgisini çekmektedir.
c) Mevcut materyallerin büyük bir kısmı sunu şeklinde hazırlanmaktadır. Bu tür çalışmalar kullanıcı ile etkileşimli olmadığı için verimli olmamaktadır. Materyallerin mümkün olduğu kadar kullanıcı ile etkileşimli olması gerekir. Kullanıcı etkileşimli programlar en kolay şekilde ve genellikle Flash programı kullanılarak yapılmaktadır. Öğretmen ve öğrenciler genel olarak bu programı kullanmasını bilmemektedirler. Bu nedenle internet ortamında etkileşimli materyal sayısı azdır. Öğretmen ve öğrencilerimizin etkileşimli materyaller hazırlayabilecekleri programları kullanmayı öğrenmeleri öğretim programlarının kalitesini ve dolaylı olarak öğretimin kalitesini artıracaktır.
3. Bilgisayar destekli öğretim nasıl uygulanmalı?
- Uygulanmakta olan öğretim sisteminde genellikle öğrenci derse gelmeden önce derste öğreneceği konu ile ilgili bir çalışma yapmaz. Bu durum öğretmenin işini güçleştirmektedir. Öğrencinin derse gelmeden önce konu hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak için, konu ile ilgili materyaller taşınabilir bellekler veya internet vasıtasıyla öğrenciye verilmelidir. Her biri konu için asgari 10 materyalin verilmesi gerekir. Öğrenciler materyallere genellikle konuyu öğrenmek amacıyla değil, merak duygusuyla bakmaktadırlar. Merak duygusuyla bakılan 10 materyalin her birinden minimum miktarda bilginin akılda kalması bile öğrencinin konu hakkında önemli ölçüde bilgi sahibi olması için yeterli olmaktadır. Merak duygusu ile incelenecek materyaller, aynı konudaki bilgilerin tekrar tekrar görülmesine vesile olacağı için öğretimdeki önemli bir unsur olan tekrar işlevi de görecektir. Her öğrenciden konu ile ilgili bir materyal hazırlaması istenilerek konunun daha iyi kavranması sağlanabilir.
- Bilgisayar ortamında yapılacak sınavlar: Eğitim materyallerini inceleyerek konu hakkında bilgi sahibi olan öğrencinin konu hakkındaki bilgisini kontrol edebilmesi için bilgisayar ortamında alıştırma türü sınavlar yapılabilir. Alıştırma türü sınavlarda öğrencinin doğru cevabı bulmadan başka bir soruya geçmesi engellenmelidir. Konunun sınıfta işlenmesinden sonra, konunun tamamen anlaşılıp anlaşılmadığının tespiti için konu ile ilgili sınav yapılabilir. Bu sınavın bilgisayar ortamında (tercihen internet üzerinden online olarak) yapılması sınav sonucunun anında elde edilmesine ve değerlendirilmesine imkan verir. Bilgisayar ortamında yapılan sınavlarda sorulan soruların zorluk derecelerini, konuların hangi bölümlerinin anlaşılmadığını anında tespit etmek mümkündür.
Bilgisayar ortamında yapılan sınavlarda çoktan seçmeli, eşleştirme, sıralama, doğru/yanlış, görüntü haritası işaretleme tipi sorular sorulabileceği için yazılı olarak yapılan sınavlardan daha verimli olmaktadır.
Bilgisayar ortamında soru bankası oluşturularak, soru bankasından rasgele soru seçimi ile sonsuz sayıda sınav oluşturulma imkânı mevcuttur.
Bilgisayar ortamında yapılan sınavlardan her bir öğrencinin hangi konuyu anlamadığını tespit etmek ayrıntılı istatistikî bilgiler almak mümkündür. İnternet ortamında bulunan materyaller öğrencinin istediği zamanda ve bilgisayar bulunan her yerde çalışma yapmasına imkân verir. Öğretmenin öğrencinin çalıştığı saatleri, çalıştığı konuları izlemesi sağlanabilir. Bu tür işlemler için öğretmen ve öğrencinin aynı yer veya zamanda bilgisayar başında olmasına ihtiyaç yoktur.
- Öğretmen-öğrenci-veli-eğitim kurumu idaresi arasındaki iletişimin bilgisayar ortamında yapılması: Öğretimde yaşanan problemlerden biri genellikle zaman probleminden kaynaklanan iletişim eksikliğidir. Velinin, öğretmen ve okul idaresi ile iletişimi zaman problemi nedeniyle istenilen düzeyde olmamaktadır. Öğretmen-öğrenci-veli-eğitim kurumu idaresi arasındaki iletişimin internet üzerinden yapılması zaman problemini önemli ölçüde çözüme kavuşturmaktadır. Taraflar iletmek istedikleri mesajları kendileri için uygun olan zamanlarda yazmakta ve e-posta ile göndermektedirler. Muhatap olan tarafta kendi için uygun olan zamanda mesajlarını okumakta ve mesajın içeriğine uygun olarak gereğini yapmakta ve gerekiyorsa cevabı yine e-posta ile iletmektedir. Bunun dışında öğretim ili ilgili tüm bireyler (öğretmen, öğrenci, idareci, veli v.s.) internet ortamındaki forumlarda buluşturularak problemler için ortak çözüm arayışı için zemin oluşturulabilmektedir. Forumlar düşüncelerini sözlü olarak ifade etme sıkıntısı yaşayanlar içinde büyük bir kolaylık getirmektedir. Veliler internet üzerinden iletişimi pek kullanmamaktadırlar. Bunun temel sebebi öğretim kurumlarının ve öğretmenlerin bu iletişim yöntemini kullanmayı teşvik etmemeleridir.
- Eski öğrenciler - Yeni öğrenciler - Mezun öğrenciler: Çeşitli sebeplerle devam ettikleri öğretim kurumundan ayrılmaları gereken öğrenciler, öğretim kurumundaki arkadaşlarıyla iletişimi devam ettirmek istemektedir. Bu öğretim sisteminin tüm tarafları için faydalı olacak bir istektir. Bu konuda sağlıklı bir organizasyonun olmaması iletişim kopukluklarının yaşanmasına sebep olmaktadır. Aynı eğitim kurumunun farklı şubelerinde öğrenim gören öğrenciler arasında bile iletişim kurulmasında büyük zorluklar yaşanmaktadır. Eğitim kurumları arasındaki ve kurum içindeki iletişimin internet ortamına taşınması bu problemi önemli ölçüde çözüme kavuşturacaktır.
4. Bilgisayar destekli öğretim bir ihtiyaç mıdır?
ABD Drexel üniversitesi Mühendislik öğrencileri için geliştirilmiş bir çalışmada, öğretimde kullanılan metotlar arasında, bilginin akılda kalması % 90 oranıyla interaktif mültimedya olarak belirlenmiştir.
Geçici ve kalıcı hafızaya kayıt ile ilgili yapılan bir araştırma sonucuna göre interaktif İletişim ortamı en verimli hafızaya kayıt yöntemi olarak belirlenmiştir. (Kaynak: Kişisel Zaman Yönetimi Yazarı: Marion E. Haynes)
Günümüzde her meslekte bilgisayar kullanım oranının artması için çalışmalar yapılmaktadır. Öğretim sistemini bu çalışmaların dışında tutmak gelişmelere uyum sağlamayı zorlaştırmaktadır. Her yeni uygulamada olduğu gibi bilgisayar destekli öğretimin uygulanmaya başlanmasında da sıkıntılar yaşanacaktır. Bu sıkıntıların göze alınmaması nedeniyle bilgisayar destekli öğretim uygulamasının geciktirilmesinin hiç kimseye bir faydası yoktur. Unutulmamalıdır ki, zaman içinde bilgisayar destekli öğretim uygulaması zorunlu hale gelecektir. Bu uygulamayı geciktirmek öğretim sisteminin tüm taraflarının zararınadır.
Bilgisayar destekli öğretimin en önemli faydasının, öğretim için gereken zamanı azaltarak, eğitim vermek için zaman kazanılmasına vesile olacağı unutulmamalıdır.
Bilgisayar destekli öğretimi gerçekleştirmek için girişimde bulunacak kişi ve kuruluşlara şartsız desteğim devam edecektir.
Saygılarımla…
13 Ekim 2008 - Ankara
Turgut Kuzan
Siz nasıl bir öğretim sistemi hayal ediyorsunuz?
