Geçen hafta 7.sınıflarda bu konuyu işledim. Gerçekten Dünya'yı etkileyen önemli bir konu. Aslında bunlar hepimizin bildiği şeyler. Ama ben yine de bir şeyler yazmak, paylaşmak, bilgi vermek istedim bu konuda. saygılar...
KÜRESEL ISINMA NEDİR?
İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma deniyor. Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse dünyanın yüzeyi güneş ışınları tarafından ısıtılıyor.
Dünya bu ışınları tekrar atmosfere yansıtıyor ama bazı ışınlar su buharı, karbondioksit ve metan gazının dünyanın üzerinde oluşturduğu doğal bir örtü tarafından tutuluyor. Bu da yeryüzünün yeterince sıcak kalmasını sağlıyor. Ama son dönemlerde fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma, hızlı nüfus artışı ve toplumlardaki tüketim eğiliminin artması gibi nedenlerle karbondioksit, metan ve diazot monoksit gazların atmosferdeki yığılması artış gösterdi. Bilimadamlarına göre işte bu artış küresel ısınmaya neden oluyor. 1860’tan günümüze kadar tutulan kayıtlar, ortalama küresel sıcaklığın 0.5 ila 0.8 derece kadar artığını gösteriyor.
Bilim adamları son 50 yıldaki sıcaklık artışının insan hayatı üzerinde farkedilebilir etkileri olduğu görüşünde. Üstelik artık geri dönüşü olmayan bir noktaya yaklaşılıyor. Hiçbir önlem alınmazsa bu yüzyıl sonunda küresel sıcaklığın ortalama 2 derece artacağı tahmin ediliyor.
Sera Etkisi: Endüstriyel üretim ve tüketim sonucu birtakım gazlar, atmosferde kalarak bir örtü gibi yeryüzünü kaplar. Gazlar ısıyı tutarak atmosferin ısınmasına neden olur. Buna sera etkisi denir. Sera etkisi küresel ısınmanın nedenleridir.
KÜRESEL ISINMA AÇ BIRAKACAK
Küresel ısınma nedeniyle 2080'e kadar 200 ila 600 milyon insan açlık çekecek. 1.1 ila 3.2 milyar insan da susuzluktan etkilenecek. 130 ülkeden 2500 bilim adamının katılımıyla Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan "Hükümetler arası İklim Değişimi Uzmanlar Grubu" nun hazırladığı rapora göre, küresel ısınma nedeniyle 2030'a kadar 7 milyon insan su baskınlarıyla karşı karşıya kalacak.
KÜRESEL ISINMA KUŞLARI AÇ BIRAKTI
Küresel ısınma avcı-hayvan-yem dengesini bozuyor. Bazı kuş türlerinin yemleri olan tırtılları bulamaması sonucunda, soyları tehlikede. Sinekkapan adı verilen göçmen kuşlar, baharda üreyen tırtıllarla besleniyor. Ancak, küresel ısınma milyonlarca yıllık bu döngüyü bozdu. tırtıllar baharın daha erken gelmesiyle önceki yıllara göre daha önce ürüyor. Ancak göçmen kuşlar üreme döneminde tırtılların ritmine ayak uyduramayınca yem bulamıyorlar ve aç kalıp yok oluyorlar.
TEHDİDİN BOYUTLARI
Bir sivil toplum örgütü tarafından yapılan araştırmaya göre, küresel ısınma bu yüzyılın sonunda bitki ve hayvan habitatının üçte birini tehdit ediyor. Nadir görünen türler ve bölünmüş ekosistemler, şimdiden kirlilik ve ormanların yok edilmesinden dolayı tehdit altında ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 1900'ler geçen yüzyılın en sıcak yılalrıydı. Küresel ısınmanın etkileri en yüksek zirvelerden, okyanusun derinliklerine, Ekvator'dan kutuplara kadar hissediliyor. Küresel ısınmanın etkileri gezegenin her yanında görülüyor, milyonlarca insanı sel, kuraklık ve susuzlukla karşı karşıya bırakıyor.
KÜRESEL ISINMANIN TÜRKİYE'YE ETKİLERİ
İstanbul Teknik üniversitesi, Avrasya Yerbilimleri Enstiüsü, küresel ısınmanın, Türkiye üzerindeki etkilerine ilişkin bir senaryo hazırladı. Bu senaryoya göre, küresel ısınma aynı şekilde devam ederse 2070'te Türkiye genelinde sıcaklıklar 6 derece kadar yükselecek. Ekosistem değişecek, canlı türleri yok olma tehlikesi yaşanacak.
Eldeki verilere göre küresel ısınma aynı şekilde devam ederse yaz aylarında Türkiye'nin batısında sıcaklıklar 5 ila 6 derece, Orta ve Doğu Anadolu bölgelerinde ise 3 ila 4 derece yükselecek. Kış aylarında da sıcaklıklar 2 ila 3 derece yükselecek. Senaryoya göre, 2070 yılında Karadeniz Bölgesi'nde yağışlar %10 ila 20'lik aartış gösterecek, güneyde ise %30'a kadar azalacak.
KÜRESEL ISINMANIN ETKİLERİ
Dünya iklim sisteminde değişikliklere neden olan küresel ısınmanın etkileri en yüksek zirvelerden, okyanus derinliklerine, ekvatordan kutuplara kadar dünyanın her yerinde hissediliyor.
Kutuplardaki buzullar eriyor, deniz suyu seviyesi yükseliyor ve kıyı kesimlerde toprak kayıpları artıyor.Örneğin 1960’ların sonlarından bu yana Kuzey Yarıküre’de kar örtüsünde yüzde 10’luk bir azalma oldu. 20’inci yüzyıl boyunca deniz seviyelerinde de 10-25 cm arasında bir artış olduğu saptandı.
Küresel ısınmaya bağlı olarak dünyanın bazı bölgelerinde kasırgalar, seller ve taşkınların şiddeti ve sıklığı artarken bazı bölgelerde uzun süreli, şiddetli kuraklıklar ve çölleşme etkili oluyor.
Kışın sıcaklıklar artıyor, ilk bahar erken geliyor, sonbahar gecikiyor, hayvanların göç dönemleri değişiyor. Yani iklimler değişiyor.
İşte bu değişikliklere dayanamayan bitki ve hayvan türleri de ya azalıyor ya da tamamen yok oluyor.
Küresel ısınma insan sağlığını da doğrudan etkiliyor. Bilim adamları, iklim değişikliklerinin kalp, solunum yolu, bulaşıcı, alerjik ve bazı diğer hastalıkları tetikleyebileceği görüşünde.
BİZ NELER YAPABİLİRİZ?
-Enerji dostu ampuller kullanılmalı. Evde en çok kullanılan 5 ampülü en az enerji tüketen cinslerle değiştirmek. 2.5 milyon evde yapılan bu uygulama ile 1 yılda 800.000 aracın atmosfere verdiği sera gazına eşdeğer tasarruf yapmış oluyoruz. Aynı zamanda elektrik faturamız da düşük gelecektir.
-Televizyonlar bekleme konumunda bırakılmamalı.
-Evlerdeki 2. televizyonları teke indirmeliyiz. Klimaların filtrelerini 3 ayda bir değiştirmeliyiz. Kirlenen filtreler hava akışını yavaşlatacağından cihaz daha fazla enerji harcayacaktır
-Doğru ışıklandırma kullanılmalı.
-Klima yerine vantilatör kullanılmalı.
-Evler ısı kaybına karşı yalıtılmalı.
-Eşyalar, radyatörleri kapatmayacak şekilde yerleştirilmeli.
-İşyerinize veya evinize alacağınız yeni ekipmanların mutlaka enerji tasarrufu fazla olanlarını tercih edin.
Su kaynaklarının kıtlığı da bir başka önemli sorun. Ancak, alınabilecek önlemler de yok değil.
-Diş fırçalama, bulaşık yıkama, traş esnasında musluk açık bırakılmamalı.
-Daha az su tüketen yeni teknoloji klozetler kullanılmalı.
-Klozetlere asılan temizleme maddeleri kullanılmamalı.
-Çamaşır suyu tüketimi en aza indirilmeli.
-Akan tesisatlar onarılmalı. Tuvaletlerin sifonları, sızıntılara karşı gözden geçirilmelidir.
-Hortumla sulama ve yıkama yapılmamalı.
-Ekili hobi bahçenizi mutlaka küçültün. Sulama gerektirmeyen alanları büyütün. Az sulama gerektiren bitkiler dikin.
-Suyu, kireç ve bakterilerden arındıran filtreler kullanılmalı.
Çevre örgütleri, tüketicileri ulaşım sektörü konusunda da uyarıyor. Bu sektör, yenilenemeyen enerji kaynaklarının baş tüketicisi ve sektörde kullanılan gazların emisyonları, hava kirliliğine, iklim değişikliklerine neden oluyor.
-Toplu taşıma araçları tercih edilmeli.
-Kısa mesafelere arabayla gitmek yerine, yürümeli.
-Aracınızı düşük hızda kullanın. "Para sizin olabilir ama dünya hepimizin."
-Kurşunsuz benzin tüketen araçlar tercih edilmeli.
-Aracın taşıma kapasitesi aşılmamalı.
-Uzun duraklamalarda aracın kontağı kapatılmalı.
-Evinizde ve işyerinizde, kullanmadığınız zamanlarda, TV, radyo, bilgisayar gibi elektronik cihazların fişlerini çekin.
Çevre örgütleri, tüketicilere geri dönüşümü bir yaşam tarzı olarak benimsemelerini, alışveriş sırasında aşırı tüketimden kaçmalarını öğütlüyor.
-Tüketicilerin özenli davranması gereken en önemli konuların başındaysa ambalaj tüketimi geliyor. Zira plastik ambalajların doğada kaybolma süresi bin yılı buluyor.
-Tüketiciler, uzun ömürlü ürünlere yönelmeli.
-Geri dönüştürüleme -yen ambalajlarda satılan ürünler alınmamalı.
-Başta PVC olmak üzere, plastik ambalajlardan kaçınmalı.
-Şişe ve kavanoz gibi cam ürünler tercih edilmeli.
-Plastik poşet ve yiyecek kapları gibi ürünler yeniden kullanılmalı.
-Alışverişlerde plastik poşet kullanılmamalı.
-Cam malzemeler, organik çöplerle birlikte atılmamalı.
-Yaz aylarında evinizin güneş alan penceresine beyaz perde takın ve gün boyu kapalı tutun.
-Ağaç dikin. Her ağaç atmosferden önemli ölçüde sera gazı (CO2) emer.
-Tüketimi azaltın.
Gündelik hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelen bilgisayarların yarattığı kirlilik de azımsanacak gibi değil.
-Elektrik tüketimi daha düşük modeller alınmalı.
-Yazıcıdan kağıt çıktısı alınması asgariye indirilmeli.
-Bilgisayarlar bekleme konumunda bırakılmamalı.
-Kullanılmayan bilgisayarlar atılmamalı.
-Bunları en az beş kişiye anlatın.
