Sevgili dostum Dr. Tuncay Şen'in yazdığı yazıyı paylaşmak istedim...
Saygı ve sevgilerimle..
[linkler sadece üyelerimize görünmektedir.]
Occam'ın Usturası
tarafından tuncay.sen Bugün 3:43 pm
“Bu gidişle ne felseği ne bilimsel açlığımız kalacak. “
cümle için de bize baka baka sırıtan ‘felseği’ kelimesi sanırsam fesliğan değildir.Yüksek ihtimal ile Konu başlığı ile ilişkili olan ‘felsefe’dir.
Felsefeye olan ilgisi Kanber ve bu forum rahmetlilerinden H.A kadar olmasa da sayın Kutlay Karahan aslında farkında olmadan benim bir süre önce bilemeye başladığım Occam’ın usturasını kullanmış.
Birazdan dahada detaylandıracağım bu konuya geçmeden önce konu başlığımızı hep birlikte hatırlayalım.
“Bilim Olarak Satrançtaki Felsefik Açlığımız” Bu konu başlığına sagı sunup hafızamızın bir köşesinde tutarak; Sayın Kutlay Karahan’ın cümlesini ele alalım. “Bu gidişle ne felseği ne bilimsel açlığımız kalacak. “
Sayın Kutlay Karahan , sadeleştirip diğerlerini kestirip atma biçimin de özetlenecek Occam’ın usturasının sadece kesici kısmıyla ilgilenip konu başlığında ki bazı kelimeleri kesip atmış, sadeleştirmiş.
Rastgele kelime kesip atmalar ile Sevgili Kanber forumdaşımızın Satrancın içindeki felsefik açlığın bilimsel olarak incelenmesini; “bilimsel açlığa” kadar sadeleştirmiş.
Sayın Karahan’ın yaptığı Occam’ın usturasının çok yanlış kullanılmasıdır. Occam’ın usturası bize kelime atarak özünden uzaklaştıran sonuca ulaşmayı göstermez.
Yine de Sayın Karahan’ın bu denemesi Felsefe derslerinde okutulmaya değer kötü kullanıma misal olacak güzellikte. Kendisini bu yüzden kutluyorum.ve alkışlıyorum.
Occam\'ın Usturasını, Kanber beyin üslubuna benzer bir üslubla anlatmak istersek;
“Birden fazla açıklama gözlem sonuçları ile uyumlu ise ve rakip varsayımlar arasında seçim yapmak için deneysel kanıtlar yoksa, en basit varsayımı en olası doğru varsayım olarak seçmektir.” demeliyiz.
Bu forumun rahmetli filozofu şöyle de diyebilirdi, “skolastik ( bildiğimiz lastik değil) metafiziği , modern analitik felsefeye taşıyan prensip... \"Occam\'ın usturası ile Hegel’in sakalını traş etmek\" ... şeklinde anıldığında metafizik ( ki ben bunun dilinden apayrı haz alırım) spekülatif felsefeyi ...kıldan tüyden arındırmak isteyen kişilerin hislerine tercüman olan ifadenin nesnesi ...
Ancak böyle tanımlamalar, saygıyı hakeden forumdaşlarımızın canını sıkar, kafalarını karıştırır.
“nööörin, leyn?” diye yöresel üsluplarla, açılması istenebilir. Bu durumda tanımlamamızı daha da basite indirgememiz gerekecektir, yani açacağız, ama kısaltacağız.
“kisaca \"bir sorunun iki ayri teorik cozumu varsa bunlardan daha basit olan dogru kabul edilir\" diye aciklanabilecek bilimsel prensip.” desek de tatmin olmayanların sayısı bu konu başlığına rating getirecektir.
Hmmm, o zaman ne yapmalıyız? Ünlülerin sözlerine sarılmak bir parça rahatlatabilir bizi.
Misal, Einstein,” karmaşık her sorunun basit, düzgün ve yanlış bir cevabı vardır.
teorini mümkün olduğu kadar basit tut, ama daha basit değil.”
Kullandığımız kelimeleri gündelik dilden seçersek (ki bunu felsefeciler ve psikiyatristler çok sevmezler. Psikiyatriste giden forumdaşlar psikiyatrisin konuşmalarında kullandığı terminoloji karşısında abandone olurlar. İyileşme hızlanır)
Gündelik dilde az kelimelerle konuşuruz ya, öle yapalım, avam diline inelim. (halkçı arkadaşlar bozulur endişesiyle ‘inelim’ lafını, ‘geçelim’ olaraktan değiştirelim. Onlarında gönlünü almanın faydası bize bir gün ummadığımız anda dönebilir.)
Bu kadar uzattıktan sonra, nerde kalmıştık diye soralım…
\"Basit olan yanıtın doğru olma ihtimali daha fazladır\". diyelim
Bunu anlamak daha kolay değil mi? Eee, neden bu kadar uzatılır böyle basit anlatım varken diyeniniz çıkarsa; felsefeye takılan arkadaşları adres gösteririm.
Mümkün olan en basit açıklamayla işe başlayıp ancak bu yetersiz kaldığında daha karmaşık olana geçmek.ayrıca öne sürülen varsayımlar daha iyi ve basit bir şekilde açıklanabiliyorsa yeni bulgular onların yanlış olduğunu ortaya koyuncaya kadar bunları doğru kabul etmek.
tezler ve varsayımlar üzerinde occam\'ın usturasıyla gerçekleştirilen budama işlemi sonucu ayakta kalabilen kanıtların gerçekten taktire şayan ve aklı başında kanıtlar olduğu söylenir.
Tıraş olmak için hem elektrikli tıraş makinesine hem de tıraş bıçağına sahip olmanın gereksiz olduğunu, bunlardan birisini atmak gerektiğini de ifade eder bu ustura.
İkili ilişkilerden süper bir örnek vermek gerekirse occam\'ın usturasının ne süper bir cihaz olduğunun farkına varırsınız.
misal,
sevgiliniz sizi aldatmış olsun,
1- siz ona gerekli ilgiyi ve şefkati göstermediniz, bu yüzden kendini boşlukta ve savunmasız hissetti, bir duygusal boşluğa düştü sevgiliniz sizde bulamadığı ilgiyi alakayı başka insanlarda arar oldu ve bir gün alkolü fazla kaçırdığı bir gece şeytana uydu olaylar gelişti.
2- sevgiliniz o…..nun (gündelik dile geçiş yaptığımız da bu tür laflar çıkabiliyor, Forumumuz da sakıncalı işler yaratmaması açısından sansürlenmiştir.)önde gideni.
Hoş iki çözüm yolu da aynı sonuca ulaştırır ama ilk yolda biraz daha fazla zaman ve sabır harcarsınız.
\"nal sesleri duydugunuz zaman atları düşünün, zebraları degil\". yaniii, semptomlara bakarak bu semptomlara uyan en olası hastalığın tanısı konulmalıdır.Az rastlanan egzotik hastalıkların (sendromların) değil. Bu Occam’ın usturasını böylelikle kendi mesleğimde bile faydasını göstermiş olduktan sonra,
argovari anlatımla ele almayı deneyeyim…
Occam’ın Usturası: Kesip atmaktır!
Ne kadar da basitmiş değil mi?
Şimdi anlamayanınız kalma ihtimali sanırsam sıfıra yaklaşmıştır.
Gelelim örneklere..
-çay bardağı döküldü. Neden döküldü?
cevaplar şöyle olsun:
1) elim çarptı
2) uzayda oluşan bir manyetik alan sonucu sinir uçlarım, hormon dengemi bozarak istem dışı hareket yarattı ve hede hödö... (= yan yattı, çamura battı, uzat Allah, uzat…)
occam\'a göre birinci şık olayı çok sade biçimde açıkladığı için doğrudur.
Ancak, occam usturasının bir de \'gereksiz olanın eklenmemesi\' yönü vardır.
-kahve döküldü.
a) elim çarptı
b) aniden telefon çalınca, hızlı hareket etmek istedim ve dikkatsize davranıp kahve fincanına çarptım, fincanın ağırlık merkezi hede hödö.......(= yan yattı, çamura battı, uzat Allah, uzat…) olunca kahve döküldü.
Bu seçenekleri incelediğimiz de ikisinin de doğru olduğunu göreceğiz, Ancak Occam’ın usturasını devreye sokarsak a şıkkını olayın izahatını yapmada çok yeterli olduğundan b şıkkını napçakmışsız? Usturamızla kesip atacakmışsız.
occam usturasını uygulamamız için bir olay olacak, bu olayı açıklayan bir çok basit diğerleri de karmaşık nedenler olacakmış. Biz olayımızı en basit şekilde açıklayan nedeni kabul edip, karmaşıkları usturamızla kesip atacakmışız.
Konu başlığına dönme adına yaptığım bu girişim, konu başlığına duyduğum saygıdan ibaret olup, başka biçimde düşünülmemesini dilerim,
Ve de sonuna kadar okuma sabrı bulan tüm forumdaşlarıma saygı sunarım.
