T.C.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
Genel Sekreterliği
KONU : Temizlik Rehberi Ankara,28.Temmuz.1981
SAYI : 2112-81.İd.İşi.
......................VALİLİĞ İNE
Temizlik toplumların uygarlık düzeyinin ifadesi olup,insanların sağlıklı olmaları ve sağlığın devamı için de çok önemli bir etkendir. Yaşanılan ortamın ve kullanılan araç-gerecin temizliği,birey sağlığı ile çok yakından ilgilidir.
Eğitim kurumlarında temizlik ve sağlık kurallarına gereken önemin verilmesi büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle çağdaş bir toplumda herkesin küçük yaştan itibaren temizlik alışkanlığı alması ve bu konuda eğitilmesi gerekir.
Temiz bakımlı ve düzenli olan okul ve kurumlarda verimli bir çalışma ortamı da hazırlanmış olur. Laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans salonu ve diğer bölümlerdeki araç-gereç ve sabit tesislerin daima temiz,bakımlı ve kullanılmaya hazır durumda bulundurulması gerekir. Özellikle öğrencilere okuldaki araç ve gereçlerin kullanılmasında,temizlik ve bakımında dikkatli ve ekonomik olma alışkanlığı kazandırılmalı,bu konuda sorumluluklar yüklenmeli,kendileri okul ve eşyasını temiz tutma ve korumanın milli bir görev olduğu inancına sahip kılınmalıdır.
Bu amaçla,bakanlığımıza bağlı bütün okul ve kurumlarımızın,temizlik işlerinde bu rehberin gerektirdiği tarzda hareket etmelerini ilgililerden önemle rica ederim.
Milli Eğitim Bakanı
BİRİNCİ BÖLÜM
Temizlik Rehberi
BİRİNCİ KISIM
AMAÇ-KAPSAM
1. Amaç :
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumların temizlik ve düzenini sağlık koşullarına uygun olarak sağlamak;yapılacak hizmetlerin uygulama planlarını,zaman ve enerjiden tasarruf sağlayacak şekilde gerçekleştirmek;
Eğitim kurumlarında; laboratuvar,dershane,atelye,kantin,yemekhane,konferans salonu ve benzeri diğer bölümlerdeki araç gereç ve sabit tesisleri daima temiz,bakımlı ve kullanılmaya hazır durumda bulundurmaktır.
2. Kapsam :
Bu rehber Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul ve kurumların bahçe ve binasındaki tüm bölümlerin temiz,düzenli ve sağlıklı bir durumda olmasını sağlayacak hizmetler ile bu hizmetlerin yönetici, öğretmen,hizmetli ve öğrenciler tarafından,bir plan dahilinde eksiksiz olarak yerine getirilmesine ilişkin esasları kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Temizlik İşleri İle İlgili Görev ve Sorumlulukların Dağılımı
Okul ve kurumda verimli,ekonomik,sağlıklı ve güvenli bir ortam hazırlanmasında ve bunun sürekli olmasının sağlanmasında yöneticiden hizmetliye kadar her kademedeki personelin iyi bir koordinasyon (iletişim ve etkileşim) içinde çalışması gerekir.
İstenilen temizlik ve düzenin sağlanması,bu işlerle ilgili sorumluların sıkı ve sürekli takip ve kontrolü ile mümkündür.
Bu nedenle,okul müdürleri,müdür yardımcıları,nöbetçi öğretmenler ve iç hizmetler sorumlusu bir plan dahilinde,okulun temizliğinin gerektiği gibi yapılmasını sağlamak,kontrol etmek,eksikleri zamanında düzelmek,tamamlamak ve günü gününe gerekli önlemleri almak zorundadırlar.
1. Müdür :
Okulun bina,araç gereç ve tesislerinin etkili bir şekilde kullanılması,korunması,temizliğinin yapılması ve sürekliliğinin sağlanmasından birinci derecede sorumludur.
2. Müdür Yardımcısı :
Okul bahçesi,binası ve araç-gerecinin tertip,düzen,temizlik,bakım ve korunması ile her an kullanılır halde bulundurulmasını sağlamaktan temizlik işlerini iç hizmetten sorumlu personel ile birlikte insan gücünü etkin kılacak şekilde günlük,haftalık yarıyıl ve yaz tatili temizlik ve onarım planlarının hazırlan ması ve uygulanmasından,hizmetlerin verimli ve ekonomik olarak yürütülmesinden sorumludur.
3. Öğretmenler:
Okulun bütününden,özellikle kullandıkları dershane,atelye,tesis,bölüm ve laboratuvarın temizlik,tertip,düzen ve bakımı ile demirbaş eşyanın gerektiği şekilde kullanılması ve bakımından ayrıca,nöbet günlerinde de okulun genel temizliğinin sağlanması ve denetiminden sorumludurlar.
4. İç hizmetler sorumlusu:
Okulun genel temizliğinden,temizlik işlerinin planlamasından,hizmetlilere görev dağıtımından ve yürütülmesinden,kontrolünden onarımı gerektiren eksikliklerin zamanında okul yöneticilerine bildirilmesinden hizmetlilerin eğitilerek aralarında sürekli etkin ve verimli çalışma ortamı yaratılmasından sorumludurlar.
5. Hizmetliler:
Kendilerine verilen ünitelerin temizlik işlerini en iyi şekilde yerine getirmekle yükümlüdürler. Temizlik araç-gereçlerinin temiz,ekonomik ve sağlık kurallarına uygun bir şekilde kullanılmasından ve bakımından sorumludurlar.
6. Öğrenciler:
Okulun tüm ünitelerini,sabit ve sabit olmayan tesislerini ve araç gereçlerini temiz kullanmak ve korumaktan sorumludurlar.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Temizlik planları ve uygulamaları
Temizlik işlerinin amaca uygun ve ekonomik şekilde yürütülebilmesi zaman ve enerjiden tasarruf sağlanabilmesi için bir plan hazırlanması gerekir.
Temizlik planının hazırlanmasında aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurulur:
1. Okul yönetimince öğretim yılı başında uygulanabilecek nitelikte yapılan planlamada okulun mevcut işgücü potansiyeli ve yapılacak hizmetler dikkate alınır. Ayrıca bu planda günlük, haftalık, aylık, yarıyıl ve yaz tatilinde yapılacak işler ayrıntılı bir şekilde gösterilir.
2. Zaman ve enerji kaybının önlenebilmesi için aynı şekilde çalışmayı gerektiren işler arka arkaya sıralanır.
3. Belirtilen süre içinde yapılması şart olan işler önem sırasına göre yazılır,diğer işlerin planının uygulanışını ağırlaştırmayacak şekilde yerleştirilmesine dikkat edilir.
4. Yorucu işlerin yanında daha az yorucu olan işlere yer verilir.
5. İşi kimin yapacağı belirtilir.
6. Planın uygulanmasını engelleyecek işlerin çıkabileceği gözönünde bulundurularak,bir karışıklığa meydan vermemek için planda belli bir boş zaman ayrılması gerekir.
7. Planda işi yürütecek personel için dinlenmeye de zaman ayrılır.
Günlük İş Planı:
Okul ve kurumlarda eğitim ve öğretim faaliyetlerinin aksamadan ve verimli bir şekilde yürütülmesi için,işlerin günlük temizlik planına uygun olarak yapılması gerekir.
Ders saatlerinin bitiminde,sınıf,atelye,laboratuvar,konferans salonu koridor vb. yerlerdeki:
1. Pencere açılır.
2. Yazı tahtası silinir.
3. Çöp kutuları boşaltılır.
4. Zemin nemli süpürge ile alınır.
5. Paspaslanır.
6. Sıra,masa,dolap vb. yüzeylerinin tozları alınır.
7. Lavabo ve tuvaletlerin temizliği yapılır.
8. Halı,yolluk vb. olan üniteler elektrik süpürgesi veya gırgır ile alınır.
9. Kapı ve pencerelerin son kontrolü yapılır.
10. Gerekli üniteler kilitlenir.
Haftalık İş Planı:
Yerler günlük temizliğe ilave olarak:
1. Cinslerine göre süpürülür.
2. Sabunlu su ile silinir.
3. Taş zeminler,gerekli ise javel su ile fırçalanır.
4. Durulanır.
5. Tuvaletler sulandırılmış tuz ruhu ile ovulur.
6. Bol su ile yıkanır.
7. Çeşitli eşya üzerinde leke varsa bunların temizliği yapılır.
8. Aynalar ve camlar silinir.
Aylık İş Planı:
1. Taşınabilir eşyanın temizliği yapılır.
2. Duvar ve tavanlardaki örümcekler alınır.
3. Yerler süpürülür.
4. Cam ve pencereler,kapılar arap sabunlu su ile fırçalanır ve yıkanır.
5. Yerler arap sabunlu su ile fırçalanır ve yıkanır.
6. Cinsine göre sodalı sabunlu su ile temizlenir.Gerekiyorsa kireç kaymağı (Javel suyu) karıştırılmış su ile de fırçalanır.(Özellikle tahta ve taş zeminler)
7. Marley ve muşamba yüzeyler sabunlu su ile silinerek yumuşak bir bezle kurulanır,gerekiyorsa cilalanır.
Yarıyıl ve Yaz tatili Planı:
Yaz tatili döneminde gerekiyorsa;
1. Badana ve yağlı boya yapılır.
2. Okul yatılı ise yatakhaneler boşaltılarak havalandırılır.
3. Onarımı gerektiren kısımlar elden geçirilir.
4. Yatak,battaniye vb. belli bir süre depolara alınır.
5. İlaçlama yapılır.
Okulun diğer kısımlarında da:
6. Mobilyalar temizlenir,lekeler çıkarılır.
7. Gerekli kısımları cilalanır,ihtiyaç gösteriyorsa kumaş kısımları değiştirilir.
8. Paspas ve yolluklar ılık sabunlu su ile yıkanır,yolluklar kuruduktan sonra naftalinlenerek rulo yapılıp kaldırılır.
9. Ambar,depo vb. yerlerin temizlik ve düzeni için gerekli olan çalışmalar yapılır.
10. Lavabo,musluk vb. sıhhi tesisat gözden geçirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Temizlik araç-gereçlerinin tanıtılması
Yapılan temizlikten iyi sonuç alınması için yerinde seçilmiş temizlik araçları ile iyi kalitede temizlik malzemesine ihtiyaç vardır.
Ayrıca bunların iyi şekilde kullanılması ve tekniğine göre saklanmasının da bilinmesi gerekir.
1. KISIM
Araçlar:
1. Süpürgeler,
2. Teller,
3. Faraş,
4. Fırçalar,
5. Kova ve diğer kaplar,
6. Temizlik bezleri.
1. SÜPÜRGELER:
Hasır,kıl,iplik ve naylondan yapılmış çeşitleri vardır. İplik ve kıl süpürgeler parke,marley vb. temizliğinde kullanılır. Kullanılacağı yerlere göre sapları da uzun,normal veya kısa olabilir. Kullanımından sonra tozları silkelenerek rutubetsiz yerde saklanmalıdır. Çok kirli ise yıkanmalı,ve kuruduktan sonra kaldırılmalıdır.
2. TELLER:
Kullanılacağı yerlere göre ince ve yumuşakları bulunduğu gibi daha kalın ve sertleri de vardır. Kullanıldıktan sonra yıkanıp kurutulduktan sonra rutubetsiz bir yerde saklanmalıdır.
3. FARAŞ:
Yerler süpürüldükten sonra,çöp toplamak için kullanılan bir araçtır. Emaye,metal ve plastikten yapılanları vardır. Kullanmayı müteakip ancak sabunlu su yıkanmalı ve kuruduktan sonra kaldırılmalıdır.
4. FIRÇALAR:
Kullanıldığı yere göre çeşitli şekilleri olup,kıl veya sentetik maddelerden yapılabilir. Cilalı bir mobilyanın tonu yumuşak,uzun tüylü bir kıl fırça ile temizlenmelidir. Aksi halde hem istenen sonuç alınmaz,hem de mobilya cilası bozulabilir. Buna karşılık taş ve cilasız olan tahta döşeme temizliğinde fırçanın sert ve kısa tüylü olması uygundur. Fırçalar kullanıldıktan sonra tozu giderilerek rutubetsiz bir yere kaldırılmalıdır. Ancak,çok kirli olanların ılık sabunlu su ile yıkanması,kurutularak kaldırılması gerekir. Özellikle uzun ve yumuşak tüylü fırçaların,tüyleri yukarı gelecek şekilde kurumaya bırakılmaları gerektiği de,tüylerin kıvrılmasını önlemek bakımından unutulmamalıdır.
5. KOVA VE DİĞER KAPLAR:
Metal,emaye ve plastik olabilir. Çeşitli yüzeylerin temizliğinde kullanılan bu araçların da kullanıldıktan sonra yıkanıp kurulanarak kaldırılmaları gerekir.
6. TEMİZLİK BEZLERİ:
Kullanılma yerlerine uygun türdeki dokulardan olmasına ve büyüklüklerinin de yapılacak işe göre ayarlanmasına dikkat edilmelidir. Cam silmede kullanılacak bezin tüy bırakmayan cinsten,yer silmede kullanılacakların rahat su emebilen,kolay sıkılan cinsten,toz almada kullanılacakların ise yine tüy bırakmayan ve yumuşak cins kumaşlardan olmaları gerekir. Bütün diğer temizlik araçlarında olduğu gibi, temizlik bezleri de gerektiğinde deterjanlı sıcak su ile yıkanıp çalkalanarak kurutulur ve uygun bir yerde saklanır. Çeşitli yerlerde kullanılan bezlerin karışmaması için,yerleştirme yerleri ve renklerinin farklı olmasına dikkat edilmelidir.