1.SINIFTA bu yıl anladığım kadarıyla uyum yapılmıyor.hatta ses vermeye geçen arkadaşlarımız var.tabii ki sınıfın geneli hazır ise sorun yok.ancak çizgi çalışmalarına gereken zamanı ayırırsak faydalı olur.kitapçığım eline geçen arkadaşlarım çizgi çalışmaları ile ilgili bölümden ayrıntıları bulabilirler.
ses vermeye başlayacak arkadaşlarım için kitabın 2.kısmından alıntı yapıyorum.kolaylıklar dilerim.
1.SINIF MASALI 2.KISIM
Ses verirken izlenecek yol
1.Adım: Sesi sezdirme.Ses ile ilgili bir şarkı,öykü,tekerleme
2.Adım:Sesi fark ettirme.Sesin içinde geçtiği kelimelere örnek verme. Başında, ortasında, sonunda sesi buldurma.
3.Adım:Sesin yazılışını gösterme,yazdırma.
4.Adım:Sesin değişik fontlardaki halini gösterme.
5.Adım:Sesle ilgili hecelerden kelimelere ulaşma,cümle yazma.
6.Adım:Sesle başlayan özel isme ulaşma.Sesin büyük harfinin yazılışını gösterme,yazdırma.
7.Adım:Sesle ilgili öğrenilen kelimelerle metin oluşturma.
Seslerle ilgili çalışmaları ayrıntılı olarak anlatmayı düşünürken forumda yazdıklarımı olduğu gibi alıntı yapmayı uygun gördüm. Şimdi anlatmaya kalksam unuttuklarım olacaktı.
Birinci guruba başlamadan önce isimlerimizi konuştuk, herkesin bir adı var. Çevremizde duyduğumuz seslere dikkat ettik, sesleri ayırt ettik. Sonra sınıfta asılı harfleri gösterdim, okuma yazma bunların seslerini çıkarıp birleştirmek ve sembollerini yan yana yazabilmektir deyip kolaya, süreci anlamaya yönlendirdim. Bu işin çok eğlenceli ,adeta oyun kadar heyecanlı olduğunu söyledim.
"e" ile ilgili şarkı dinledik(e bebeğim e e e),birkaçını ayağımda sallayarak ninni söyledim. sonra birbirlerini ayakta sallayıp ninniyi onlar söyledi. Sınıftaki yaş farkı ilk defa işe yaradı:) içinde e olan nesneleri bulduk.
Öğrencilerimin resimleri ile bir tren yaptım lokomotifte benim ,her vagonda üç öğrencimin resmi var. Resimlerin altına adam asmaca oynuyor gibi ismin içindeki harf sayısınca çizgi çizdim. Bu trenin karşısına geçip isminde e harfi olanları yerine yerleştirdik.(Her sesi öğrendiğimizde trenimizin başına geçip kimlerin isimlerinde olduğunu tek tek bulup yerine yazdık)
Başında, ortasında, sonunda e etkinliği yaptık. e nin diğer düz yazı ve değişik fontlarını gördük.
Nasrettin hoca yardımıyla e yazılışını öğrendik. kılavuz çizgili defteri projeksiyondan tahtaya yansıttım, arallıklara isim bulduk. Genelde kullanılan bodrum,1.kat ve çatıyı kabul ettik. Kılavuz çizgilerin iyice farkına vardık. Tahtadaki çizgilere her öğrencinin yazmasını sağladım Kum havuzunda e yaptık.
Oyuncakçıdan manyetik kalemle yazılan basit tahtalardan aldırdım. O nun üzerinde e yaptık. Deftere geçtik defteri eğik tutmayı her ders üç-beş kere hatırlatıyorum. deftere bir iki örnek yazdım. ellerinden tutup yaptırdım, kendilerinin yazmalarını istedim. Deftere e yi birer birer yazdık.Her satırı baştan sona aynı rengi kullanarak renkli kalemler kullanıyoruz Kurşun kalem çok sıkıcı. Sıkılmayı önlemek, özenmeyi sağlamak için 3 satır yazdırıyorum Güzel yazarsak 3 satır, yanlış olursa düzeltmek için bir satır daha...Silgi asla kullanmıyoruz. Güzel yazmak için çabalıyorlar.
1 tane e yazmamız tamamlanınca ee yazdık ve eeeeeeeeeediye uzun değil e e diye okuduk.İki e bir boşluk.3 satır yazdık okuduk. sonra 3 tane e yazdık e e e diye okuduk.Türkçede her hecede bir sesli harf vardır.
"l"sesi
Seslerin verilişi sırasını aynen uyguladık. Leylek tekerlemesi, içinde "l" geçen hikaye....
"l" yazılış aşaması bittiğinde "e" yi hatırladık. Bir öğrenci (kısa ve tombulca olan) e oldu, bir öğrenci (uzun-zayıf) l oldu. birer kağıda sesleri büyükçe yazıp göğüslerine iğneledim. Ayrı ayrı gösterdim sesleri çıkardılar. Sonra iki öğrenci el ele tutuştu. Burada seslerin ilk birleşmesi olduğundan el ele tutuşmayı kavramaları, bağlantı noktalarını görmeleri gerek. el" okuduk. her öğrencinin işaret parmağının ortasına e,orta parmağın aynı hizaya gelen yerine l yazdım parmaklar birleşince el oldu. elimizin şeklini çıkarıp içine el yazdık, boyadık. Deftere 3 satır renkli kalemle el yazdık." l"nin daha uzun ve zayıf olduğu daha iyi kavrandı e ile yan yana gelince. Kötü l yazımı da düzeldi.
"el" yanına bir e daha geldi el-e değil ele oldu Hem un eledik. hem ellerimize baktık. Aynı şekilde 3 satır yazdık. "el" ile birleştirip "el ele" yaptık. Sınıfımızın el ele fotoğrafını çektik. "Oynaya oynaya gelin çocuklar" şarkısını söyledik. Sonra çöp bebekleri el ele çizip, astık.
"le" hecesine ulaşma
ele den baştaki e küsüp gitti. Ne kaldı ? "le".le le le sakine türküsünü dinledik, azıcık oynadık, halay bile çektik. le tek başına anlamsız ona arkadaş bulmak lazım "el" ile birleştirdik. "elle" oldu. Her şeye dokunduk. Dokunma duyusunu kullandık, sıcak, soğuk, sert, yumuşak...deftere -le yazmadık.3 satır renkli elle yazdık. Temsili resmini yapabildikleri nesnelerle cümle oluşturdular.
"a"sesi
a yazmadan önce deniz dalgası ya da ccc şeklinde olan çizgi çalışmalarını yaptık.Sesin verilişi aynı sıralama. Tarzan gibi aaaaaa bağırdık, şaşırdık a,a ,kızdık a.İçinde a olan isimler, nesneler bulduk.3 satır a yazdık.
"al"
İki anlamı olduğunu farkettik. Al bayrağımızdaki kırmızı renk. birbirimize kalem verdik, aldık. al yazdık. Sonra alış veriş listesi hazırladılar. Babalara liste hazırladık, istedikleri şeylerin temsili resmini yaparak al yazdık. Bir anlamda metin çalışması oldu.
"ala" al yanına a geldi. ama çok anlamlandıramadık ala yanına bir balık resmi çizdik alabalık oldu. alabalık aldık, pişirdik, yedik.
-la hecesine ulaşmak için aladaki a küsüp gitti.Aarkadaşlar arasında küsme oluyor zaman zaman.. lalalalala şarkı söyledik.
e ile la arkadaş oldu. ela anlamını konuştuk sınıftaki ela gözleri bulduk. Sınıfımızda ela isimli bir öğrenci var, ona gelince isim olduğunu farkettik. ama ela yazamazdık isimler büyük harfle başlar. Büyük E yazmayı öğrendik. Ela yazdık üç satır. Ela ile cümleler yazdık. Bir kız çocuk resmini kesip, boyayıp okuma yazma panomuza astık. Metin oluşturduk. Ela herkesle el ele tutuştu. Ela ne gördüyse aldı, parası bitti:)
la ile le yan yana geldiler lale oldu ,lale resimleri bulduk. İstanbul'da yaşadığımız için laleyi tanıyorduk. İsim olan Lale'ye ulaşınca büyük L yazmayı öğrendik. Lale yazdık, cümle, metin yaptık, yazdık, okuduk.
alla hiç vermedim.
t sesi
İçinde t sesi geçen hikaye (Nasrettin Hoca : Tintin ile Tonton)sezdirme ve yazdırma aynı. isimlerimizde t sesi bulma etkinliklerini yaptık.
"at" hem hayvan adı hem de fiil at yazdık. Ela ile Lale her şeyi attılar. metin oluşturduk, okuduk yazdık.
"ata" ata bindik. Atatürk'e ata dedik,İsim olabileceğini söyledik. Önce büyük A yazdık. Burada biraz zorlanacaklarını düşündüğüm için ters güdüleme yaptım çok zor bu siz yazamazsınız dedim. Defterlerine bile yazmama gerek kalmadı hırs yaptılar. Ata ile cümle, metin yazdık, okuduk. cümle ve metinleri kendileri bulmaya başladı.
"atla" bulduk ,okuduk, yazdık." ata atlama mandalası" boyadık.Cümle,metin yaptık.
ta hecesine atadan a atarak ulaştık taaaa uzaklara gittik ata atlayıp.
tat yaptık, her şeyin tadına baktık. Drama yoluyla canlandırdık. Temsili resimlerle limon, dondurma, acı biber, şeker tattık.
"et" bu kez et resmi gösterip et hakkında konuştuk. Seven sevmeyen ,faydası ,et yemekleri...Peki nasıl yazabiliriz? Bir kaç kez seslere dikkat ederek et dedik. Sihirli tahtalarına yazdılar. Onlar da çok mutluydu bende. Deftere yazdık. Bu arada 7 öğrenmiştik. Ela, Lale ve Ata et 7.Büyüdü.
Cümle ve metin yaptık.
-let hecesine ulaştık anlamsız dedik arkadaş aradık. Alet yaptık, alet resimleri inceledik ,alet yazdık okuduk. cümle yaptık.
"atlet" resmi gösterdim, atletlerini bize gösterdiler. kim atlet yazabilir? Sihirli tahtalar çok işe yarıyor. Yazamayan 3-4 kişi olsa da çoğu yazdı. cümle metin yaptık.
"ete" tuz döktük.
-te hecesine ulaştık .tel yaptık 3 satır yazdık, cümle metin yapmaya çalıştık ama ancak tel alabildik.
Ulaştığımız bütün kelimelerin olduğu tombala hazırladım. Hafta sonu kelime, cümle çalışması yapılacak. Pazartesi tüm öğrendiklerimiz tekrar edilecek. Yaptıkları cümle ve metinleri sınıfa okuyacaklar.
İlk grupta sesten hecelere ,hecelerden kelimelere nasıl ulaştığımızı ayrıntılı anlattım. Bundan sonrakiler de aynı ya da benzer yollarla devam edecek. Tekrara düşmemek adına sonraki seslerde ulaşacağımız kelime ve örnek cümlelere tablo olarak yer vereceğim.
ÖZEL İSİMLERLE ÇALIŞMA
Bir özel isimle çalışmadan önce hazırlık yapmakta yarar var.Temsili bir resim bulup hazırlamak iyi oluyor. Yeni biriyle tanışır gibi bir öğrenciye o ismi verip ,göğsüne asıp sınıfta dolaştırabiliriz. Örneğin çok sık karşılaşmadığımız Talat için bir öğrencimizi temsili Talat yapalım. Sınıfta Talat kapıyı aç.
Talat kalem al. Talat su iç. gibi emir cümleleriyle temsili Talatı yönlendirelim. İstekli öğrencilerin Talata bir şeyler söylemelerini sağlayalım. Önceden hazırladığımız Talat resmini panomuza asalım. Üzerine görünür şekilde Talat yazalım. Bu resimden dağıtıp boyamalarını da isteyebiliriz.
Talat ile ilgili sözel cümlelerden sonra daha önce öğrendiğimiz kelimelerle kısa ,ek almayan öncelikle emir cümleleri oluşturalım. her cümleyi sadece bir defa yazdıralım.
İlk gruplarda cümle yaparken görsellerden faydalanmak gerekiyor. Bunun için çeşitli yerlerden elma, ekmek, portakal, havuç, araba, top, ip gibi kolay cümle yapılacak nesnelerin büyük boy resimlerini kesip tahtanın üst kısmına mıknatısla tutturdum. Cümle yaparken kullanacağımız fiiller de az olduğundan resimlerle cümle yapmak, örneklerin çoğalmasını sağlıyor. Öğrenciler de defterlerine bu nesnelerin resimlerini çizebiliyorlar. Bir cümle yapıp bir sayfa boyunca aynı cümleyi yazmaktansa farklı cümleler oluşturmak mümkün.
METİNLERLE ÇALIŞMA
Metinler sesi vermek ,okutmak, yazdırmak kadar önemli bir aşama. Her ses hatta işlek kelimelerle metin çalışması yapmak ilkokuma yazmayı öğretirken, okuduğunu anlama yolunda da ilerlememizi sağlıyor .Öğrencinin sınıf çalışmalarını ve ödevlerini yazdığı defterin dışında bir de metin defteri oluşturmakta yarar var. Sesin değerlendirme çalışmasını da metin defteri ile birleştirebiliriz. Bir örnekle anlatayım. i sesinde ulaştığımız , en çok kullandığımız, çabuk öğrenilen Ali metine başlık olarak seçilir. Sınıftan bir öğrenci temsili Ali olarak görevlendirilir. Öğrendiğimiz diğer kelimeler de tahtaya mıknatıs ya da ip yardımıyla asılır. Kelimeler değişik şekillerde kullanılarak birbiriyle bağlantılı cümleler öğrencilerle birlikte oluşturulur. Yazılmasına öğrencilerle birlikte karar verilen cümleler tahtaya öğrenciler tarafından yazılır. Metnin tamamı oluşturulunca birkaç defa okutulur. İstekli öğrencilere tek olarak okutulur. Metin defterine temsili Ali resmi yapıştırılır ,altına tahtadaki metin özenerek yazılır. Metin defterinde her metne bir sayfa ayrılır. Öğretmen kullanılmasını istediği kelimelerle yönlendirme yapabilir. Daha önce öğrenilmiş ses ve kelimeler pekişmiş olur. Yazısını bitiren öğrencinin Ali resmini boyaması istenebilir. Çalışma tamamlandıktan sonra her öğrencinin defteri kontrol edilir.
Metin defteri dışında sınıfımızda bir de metin asılı bulundurmak yararlı oluyor. Bu metinleri haftalık olarak öğretmen hazırlamalı uygun puntoda yazılarak yetişilebilecek şekilde asılmalı. Ben metinleri pazartesi asıp Cuma günü tek tek okutulmasını öneririm.2.grup seslerden sonra araya bir sonra öğrenilecek sesi içeren kelimeler de sıkıştırılarak güdüleme sağlanabilir. Bu çalışmalarla ilkokuma yazma çalışmasının sadece yazma kısmına takılmıyor okumaya da zaman ayırmış oluyoruz.
Öğrencilere verdiğimiz ödevlerde de anlamlı, bağlantılı metinleri kullanmak daha yararlı olur.
