1. Kavram Olarak Terör ve Terörizm Terör çokça kullanılan bir kavram olmasına karşın üzerinde konsensus sağlanmış bir tanımım yoktur. Sözlükte:Yıldırma,korkutma,tedhiş,sistemli bir şekilde şiddet kullanma,sindirme veya tehdit yöntemlerinden biri ile devletin varlığını tehlikeye düşürmek,devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek,temel hak ve hürriyetleri yok etmek,devletin iç ve dış güvenliğini,kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü eylemler olarak tanımlanmıştır.
Dönmezer’in terörizm tanımlaması ise şöyledir:Şiddetin; sosyal,ulusal,dinsel fesat çıkarıcı ve benzer diğer maksatlarla ve sosyal sınıflar arasında çatışma ,savaşa tahrik etmek üzere planlı ve hukuk dışı kullanılmasıdır.
Amaç devlet otoritesinin tahrif edilerek güç kullanılmasını sağlamak ve bunu istismar ederek devleti şiddete bulaştırıp bunu propaganda amacı olarak kullanma stratejisidir.
1937 Tarihli Cenevre Sözleşmesi terörizm eylemini bir devlete yönelik olarak toplumda korku yaratmak amacı ile gerçekleştirilen şiddet eylemi olarak tanımlanmaktadır.
Terörü ve teröristi Mumcunun kitabına önsöz yazan A. Sirmen bakınız nasıl betimliyor: Terör kullanan ile kullanılanın, korkutan ile korkutulanın birbirine karıştığı, kahramanlık yanı olmayan, kör ve iğrenç bir mekanizmadır. Teröristin de ,karanlık emellerine yönelirken, çevresinde uyandırmak istediği kahraman görüntüsüyle gerçekte hiçbir ilgisi yoktur.
Bu tanım ve tavsiyelerin ışığında terörizme; siyasal nitelikli amaçlara ulaşmak için kullanılan ve psikolojik yanı ağır basan ağır bir savaş biçimli siyasal süreci etkilemeyi amaçlayan şiddet eylemleri olarak tanımlamak mümkündür. Terörizm birdenbire ortaya çıkmaz. Küçük masum protesto ve yürüyüşlerle başlayıp zamanla evirilip bir şiddet çarkına dönüşen bir süreçle gelişir.
GenBilim Editor
Pazartesi, 26 Kasım 2007
Okunma: 2861 kez
1. Kavram Olarak Terör ve Terörizm Terör çokça kullanılan bir kavram olmasına karşın üzerinde konsensus sağlanmış bir tanımım yoktur. Sözlükte:Yıldırma,korkutma,tedhiş,sistemli bir şekilde şiddet kullanma,sindirme veya tehdit yöntemlerinden biri ile devletin varlığını tehlikeye düşürmek,devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele geçirmek,temel hak ve hürriyetleri yok etmek,devletin iç ve dış güvenliğini,kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü eylemler olarak tanımlanmıştır.
Dönmezer’in terörizm tanımlaması ise şöyledir:Şiddetin; sosyal,ulusal,dinsel fesat çıkarıcı ve benzer diğer maksatlarla ve sosyal sınıflar arasında çatışma ,savaşa tahrik etmek üzere planlı ve hukuk dışı kullanılmasıdır.
Amaç devlet otoritesinin tahrif edilerek güç kullanılmasını sağlamak ve bunu istismar ederek devleti şiddete bulaştırıp bunu propaganda amacı olarak kullanma stratejisidir.
1937 Tarihli Cenevre Sözleşmesi terörizm eylemini bir devlete yönelik olarak toplumda korku yaratmak amacı ile gerçekleştirilen şiddet eylemi olarak tanımlanmaktadır.
Terörü ve teröristi Mumcunun kitabına önsöz yazan A. Sirmen bakınız nasıl betimliyor: Terör kullanan ile kullanılanın, korkutan ile korkutulanın birbirine karıştığı, kahramanlık yanı olmayan, kör ve iğrenç bir mekanizmadır. Teröristin de ,karanlık emellerine yönelirken, çevresinde uyandırmak istediği kahraman görüntüsüyle gerçekte hiçbir ilgisi yoktur.
Bu tanım ve tavsiyelerin ışığında terörizme; siyasal nitelikli amaçlara ulaşmak için kullanılan ve psikolojik yanı ağır basan ağır bir savaş biçimli siyasal süreci etkilemeyi amaçlayan şiddet eylemleri olarak tanımlamak mümkündür. Terörizm birdenbire ortaya çıkmaz. Küçük masum protesto ve yürüyüşlerle başlayıp zamanla evirilip bir şiddet çarkına dönüşen bir süreçle gelişir.
2. TERÖRÜN TARİHÇESİ
2.1. SİCARİİLER
Filistinde M.S. 66 –73 arasında tutucu din adamlarının çok iyi teşkilatlanmış bir dini mezhep olarak kurdukları Sicariiler bilinen en eski terörizm harekatıdır. Kurbanlarına “sica” denilen küçük bir kılıçla genellikle gündüz ve kalabalık ortamlarda saldırırlardı. Sicariiler kurban olarak Yahudileri,Tefecileri ve kamu görevlilerini seçmiş arşivleri yok ederek borçların geri ödenmesini önlemişlerdir.
2.2. HAŞHAŞİNLER
Kullandıkları yöntem ve yürüttükleri faaliyetlerle modern zamanların terörist gruplarına çok benzeyen Haşhaşinler, Moğollar tarafından ortadan kaldırılıncaya kadar 11.yy ve 13.yy arasında Batılılara karşı eylemler yapmış ,İran da üstlenmiş daha sonra Suriye yede yayılmış çok gizli çalışan bir örgüttür. İlk liderleri Hasan SABBAH dır. Kurban olarak üst düzey kamu memurları, valileri, halifeleri hata haçlı kralı Conradı öldürmüşlerdir. Haşhaşinler suikast silahı olarak hançer kullanmışlardır.
2.3. JAKOBEN TERÖRÜ
Kavram olarak terörizm Fransız ihtilalinden sonra literatüre girmiş hatta bir döneme adını vermiştir jakobenler ve bunun unutulmaz önderi Robes Pierre 1792-1795 yılları arasında iktidarı demokratik bir temele oturtup muhaliflere karşı şiddet uygulamışlardır. Ulusal savaş için seferberlik mükemmel bir biçimde sağlandı ve coşkulu orduların kurulması başarıldı. Böylece Fransızlar yalnız istilacıları püskürtmekle kalmayıp karşı saldırıya da geçtiler. Belçika Fransa’nın doğal sınırlarının güvenceye alınması için ilhak edildi.
Dışarıda bu gelişmeler olurken içerde Robespierre gibi aşırı konvansiyon önderleri üç yıl tam bir terör rejimi kurdular. Devrimin bu yola dökülmesinin nedenleri bir yanda Avrupa devletlerinin Fransaya karşı uyguladıkları askeri ve siyasi baskılar, öte yandan devrimle aradıklarını bulamayan ve ihanet edildiklerine inanan köylü ve işçilerin ülkenin hemen her yerinde rejime karşı ayaklanmalarıdır. Toprak reformu gerçekleşmemiş siyasal istikrarsızlık nedeniyle paranın değerinin düşerek temel maddelerin fiyatı artmıştı. Bu durum konvansiyon yönetiminin aşırı baskıya itti. Terör dönemi boyunca idam edilenlerin %8 soylu %14 ünün burjuva %6 sının din adamı ve %70 inin köylü ve işçi kökenli olması konvansiyon rejimini niteliğini açıkça ortaya koyar. Böylece devlet terörü ihtilalin bir parçası oldu.
3. TERÖRÜ DOĞURAN FAKTÖRLER
Terörü doğuran faktörleri analiz edebilmek için terörist faaliyetlere katılan kişilerin genel düşünce kalıplarını , yaşadıkları çevreyi , aile yapılarını ortak yönlerini ve psikolojik yapılarını ve onları teröre iten sebebleri bilmek gerekmektedir çünkü terörist eylem toplumun varlığına bütünlüğüne ,geleceğine zarar veren devlet otoritesini zayıf düşüren, masum insanların ölümüne yol açan bir sosyal sapma davranışıdır kişileri teröre iten söz konusu sosyal sapma nedenleri dört katagoriye ayrılabilir. Bunlar : Ekonomik nedenler, sosyal ve kültürel nedenler, eğitim sistemi son olarakta psikolojik etmenler.
3.1. EKONOMİK FAKTÖRLER
Ağır ekonomik şartlar insanları maddi yönden zarara uğratabildiği gibi moral bakımından da zaafa düşürebilir. Dengesiz gelir dağılımı terör örgütlerince en çok istismar edilip konu propaganda malzemesi yapılan unsurlardan biridir. Savaş , doğal afetler yada ağır ekonomik buhranlardan sonra ortaya çıkan büyük moral çöküntüsü terör örgütlerinin de istismarı sonucunda toplumu radikal eğilimlere yönlendirdiği sosyolojik bir vaka olarak kendini göstermiştir.
3.2. SOSYAL VE KÜLTÜREL FAKTÖRLER
Bütün kültürler değişir. Buna göre sosyal yapıda onunla paralel olarak değişir toplumdaki değerler ve bunların benimsenişi zaman içinde değişikliğe uğramakta , söz konusu değerler çağın ihtiyaçlarına göre değişmektedir bu değişim çok hızlı gelişip toplumun genelini kapsayan bir hal arz etmese sosyal dengenin bozulmasına yol açar. Tarihin, dil, örf ve adetler sanat ve edebiyat eserleri gibi kültür unsurları ulusal karakterin sürekliliğini gösterir bunların arasındaki bağın koparılması toplumda anomi ortamına sebeb olurki bunun sonucunda ise sosyal yabancılaşma ve çözülme baş gösterir.
3.3. EĞİTİM SİSTEMİ
Eğitimden beklenen şey insan davranışlarının olumlu yönde değiştirmesidir dolayısıyla eğitim bir toplumda ne kadar çok toplumsal bütünleşmeye hizmet ediyorsa, kişileri olumlu yönlere kanalize ediyorsa toplumsal sermayeye ne kadar artı değer katıyorsa o kadar faydalı olur iyi eğitilmemiş kişiler terör örgütlerinin ağına daha kolay düşerki buda toplumun düzeni için sağlıklı olmayan bir durumdur.
3.4. PSİKOLOJİK NEDENLER
Kişisel becerisi yetersiz olan insanlar içinde bulundukları sosyal statüyü, rolü ve yeri beğenmezler toplum tarafından engellendiklerini sevgi saygı görmediklerini iddia edip asosyal kişilik özellikleri geliştirler ilgi görmek ve saygınlık kazanmak için saldırgan, şiddete dönük davranış kalıpları kullanırlar. Genel bir terörist profili çıkarmak gerekirse düşük zekalı ,içine kapanık sadist, diğer insanlarla normal ilişkiler kurmakta zorlanan bir tiptir. Böyle tipler terör örgütlerinin ağına düşerek onların maşası durumuna gelir.
4. TERÖRİZMİN AMAÇLARI
Terörizm ne bir konveksiyonel savaş şekli, ne adi bir suç nede iletişim araçlarına yarayan gelişigüzel bir deliliktir. Terörizmi farklı kılan en önemli özelliği onun belirli politik amaçlara erişmek için kullandığı kendine has stratejisidir. Terörizmin amaçlarını şu şekilde sayabiliriz :
1-Terörist kendi amaçlarına uygun tepkiler oluşturmaya çalışır:Herşeyden önce terörizm zayıfın güçlüye karşı kullandığı bir stratejidir. Bir yazarın dediği gibi, “Terörizm politik bir ju-jitsu’dur”. Bir ju-jitsu ustası nasıl rakibini üzerine çekip onu kendi ağırlığıyla yere fırlatırsa terörist te aynı amaçla devletin tepkisini üzerine çekmeye çalışır. Terörist , devleti baskıcı bir tepki göstermeye zorlamak suretiyle a-) Şimdiye kadar politik olarak ilgisiz olan halkı , devlet aleyhine çevirmek ,b-) Bu baskıcı yaklaşım ile devletin kaynak,istek ve enerjisinin tüketmek ister.
Bu stratejinin en güzel örneği cezayir kurtuluş savaşıdır bu savaş 1950 lerde ufak bir milliyetçi grup tarafından başlatıldığında , fransadan ayrılmak gibi bir istekleri yoktu ancak cezayir kurtuluş cephesi (NLF) gelişi güzel bir şiddet ve bombalama eylemine başlayınca ,fransız yetkilileri mevcut askeri güçlerini arttırıp ve her şeyden önemlisi Cezayirli Müslüman askerlere ülkeden sürüp, yerlerini “saf” Fransızları aldılar bunun sonucu olarak Cezayirlilerle Fransızlar arasında ayrımlar hemen ortaya çıktı cezayir milliyetçiliği gelişip dünya kamuoyu desteğini kazandı ve Fransızlar davayı daha başından kaybettiler.
2- Terörist reklam arar eğer tepki başarılı olacaksa , teröristin bir kamuoyu oluşturması gerekir. Bu yüzden terörist, hareket gösterişli, dramatik olmalı ve şehirleşmiş bir mevkiide gerçekleştirilmelidir. Mao ,Guevara gibi liderlerin savunduğu kır gerilla savaşı doktrininin modern terörist strateji ile pek az benzerliği kalmıştır.
3-Terörist sosyal düzenin yıkılmasını hedefler: terörist için panik ve korku , en az baskı kadar kullanışlıdır hükümetlerin varlıkları, vatandaşlarına adalet, düzen ve korkularından arınmış bir dünya
vermelerine bağlıdır. Hükümetler bu işlevlerini yerine getirmedikleri zaman halkın desteğini kaybederler bu
yüzden teröristler bu düzeni, trenleri raylardan çıkarmak postaneleri bombalamak , kalabalık havaalanı bekleme salonlarını silahla taramak gibi eylemlerle bozmaya çalışmalarının yanısıra teröristler, devletin çaresiz kaldığı psikolojik bir panik ve kararsızlık ortamı yaratmaya da çalışır.
4- Terörist, tutukluların serbest bırakılması , fidye almak gibi belirli kazançlar sağlamaya çalışır :bir çok şehir gerilla grubu eylemlerini fidye parası alarak finanse eder ;mesela orta ve güney Amerika da Amoco, Peugeote ve Pepsi firmalarının yetkilileri kaçırılmış ve büyük miktarlarda fidye parası toplanmıştır.
5- Terörist, işbirliği yapmaya zorlamak ister:Bu amaç genellikle devlet destekli terörizmin bir özelliğidir.Buradaki amaçta tepkinin kendisidir devlet bu şekilde davranarak istenmeyen faktörleride ortadan kaldırır ama bunun yanısıra, gece yarısı sorgulamaları işkence ve esrarengiz şekilde yok olma söylentileri yayılır, böylece birkaç siyasi muhalifi ortadan kaldırararak devlet korkuya dayalı bir işbirliği atmosferi kazanmış olur.
6- Terörist, düşmanı cezalandırmaya çalışır: Bu ve bir önceki amacın yöneltildiği kişi ve kurbanlar çeşitlidir.
Teröriste göre devlet kendine haksızlık etmiş ,halk kayıtsızlık gösterip ihanet etmiştir. Terörist grubun elemanlarıda ihaneti cezalandırıp disiplini sağlar.
5. TERÖRİZMİN ARAÇLARI
Terör örgütleri belirledikleri amaçlarına ulaşabilmek için şehir ve kırsal alanlardaki silahlı örgütlenmeleri sayesinde değişik eylem şekillerine başvurmaktadır. Örgütlerin başvurdukları eylem planlarından bazıları basit, bazılarıysa daha karmaşıktır. Bir eyleme başvurmadan önce o eylemi yerine getirebilecek kişi ve yöntemleri iyi hesaplamak gereğini vurgulamaktadırlar.
Terör örgütlerinin kullandığı araçlar şunlardır :
1-)Saldırı: Soygun yapmak, tutuklu olan örgüt mensuplarını kurtarmak, patlayıcı madde, silah ve mühimmat ele geçirmek için düzenlenen eylemlerdir.
2-)Baskın: Devleti ve otoriteyi temsil eden kuruluşlara yönelik rahatsız etme, cezalandırma, silah ve benzeri türde malzeme elde etme gibi amaçları güden eylemlerdir.
3-)İşgal: Genelde propaganda amaçlı olarak , bu amaca hizmet edecek nitelikteki yerlerin belli bir süreyle işgal edilmesi eylemidir.
4-)Pusu kurma: Başta güvenlik güçleri olmak üzere kırsalda ve şehir içerisinde devleti ve otoriteyi temsil eden kişilere gece veya gündüz ani şekilde düzenlenen saldırılardır.
5-)Sokak eylemleri: Yasal bir gösteriyi kullanarak veya yasal olmayan bir gösteri düzenleyerek, provakatörlerin gösteriye dahil olan diğer kişiler ile güvenlik kuvvetlerini karşı karşıya getirmeyi amaçladıkları eylemlerdir.
6-)Grev ve lokavt eylemleri: Terör örgütlerinin yasal uzantıları veya yönetiminde etkin oldukları işçi sendikaları, öğrenci dernekleri gibi kuruluşları vasıtasıyla kendi insiuyatifleri doğrultusunda eylem yapmalarıdır.
7-)Silah ve cephane depolarının soyulması: Örgütler malzeme temin etmek amacı ile çeşitli sivil birimlere ait tesislere saldırmaktadırlar. Özellikle maden ocakları ve yol inşaat şirketlerinin depolarında işin gereği patlayıcı madde bulunması buraları örgütlerin hedefi haline getirmektedir.
8-)Finans sağlamaya yönelik eylemler : Terör örgütleri yasal olmayan faaliyetlerin devamı malzeme temini, alt yapı eksiklikleri gibi örgütsel yapının işlevi açısından gerekli konularda ihtiyaç duyulan finans eksikliğini gasp ,soygun gibi eylemlerle gidermeye çalışırlar. Bu amaçla banka, işyeri, para nakli yapan araç ve kişi soygunlarını gerçekleştirirler.
9-)Mahkumların kurtarılmasına yönelik eylemler: Terör örgütleri, tutuklu olan yandaşlarını hapishanelerden kurtarmak için çeşitli şekillerde eylemlere başvururlar.
10-)Adam öldürme: Örgütler; casus, işbirlikçi, işkenceci, polis, ihbarcı gibi bir çok kişiyi çeşitli nedenlerle öldürdüğü gibi, tanınmış politik veya popüler şahıslara yönelik daha çok propaganda veya intikam amaçlı öldürme eylemlerine başvurmaktadırlar. Bunun yanında değişik amaçlara yönelik olarak toplu katliam veya hedef gözetmeksizin öldürme eylemlerine de rastlanmaktadır.
11-)Adam kaçırma ve rehin alma: Örgütler yandaşlarının kurtarılması yapıldığını öne sürdükleri işkencelere son verilmesi, propaganda yapmak, protesto da bulunmak gibi çok değişik amaçlı sonuçlar elde etmek için, tanınmış siyasi ve popüler kişilerin, işadamlarının kaçırılması diğer bir eylem şeklidir.
12-)Sabotaj türü eylemler: Sabotajın amacı, stratejik veya ekonomik açıdan önem taşıyan bir yerin veya bir hedefin yok edilmesidir.
13-) Propaganda mahiyetinde eylemler: Örgütler yapmış oldukları her türlü eylemleri normal medya kanallarını kullanmak, eğer bu sağlanamıyorsa kendi imkanları çerçevesinde oluşturacakları matbaalarda dergi, gazete, el ilanı, bildiri gibi şekillerde halka duyurmayı hedeflerler. Geniş açıdan bakıldığında ise örgütlerin yapmış oldukları bütün eylemler propaganda niteliğindedir.
14-) Psikolojik savaşa dayalı eylemler: Psikolojik savaşın bir bölümü kitle haberleşme araçları ve fısıltı gazetelerinin kullanılmasına dayanan bir eylem takdiğidir.Bu tür eylem şekillerinden amaç; devleti ve devletin temsil otoritesini temsil eden simgeliyen kurumlarda çalışanların morallerini bozmak ve zayıf düşürmektir.Butür eylemlere, asılsız bomba ihbarı asılsız eylem planlarının güvenlik güçlerinin eline geçmesini sağlamak örnekleri verilebilir.
