İlksan için sonun başlangıcı yaklaşıyor, kim ne yapmalı?
İlksan'da Zorunlu Üyeliğin Kalkması ve Üyelikten Ayrılmanın Avantaj ve Dezavantajları
20 Ekim 2015 14:32
İlksan için sonun başlangıcı yaklaşıyor, kim ne yapmalı?
Aşağıdaki araştırma dosyası, memurlar.net için özel olarak hazırlanmıştır.
İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı (İlksan), 23 Ağustos 2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Üçüncü Dönem Toplu Sözleşmesindeki bir madde ile 72 yıllık serüveninde en kritik dönemece girmiş bulunmaktadır:[1]
"Madde 9- Mevcut üyeler dahil olmak üzere, Milli Eğitim Bakanlığı kadrolarına atananlardan 13/1/1943 tarihli ve 4357 sayılı Kanunun 11'inci maddesi kapsamında bulunanlar bakımından İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı (İLKSAN) üyeliği ihtiyaridir."
2012 yılında kabul edilen İkinci Toplu Sözleşmede, 2012 yılından sonra göreve başlayan ilkokul öğretmenleri için isteğe bağlı hale getirilen İlksan üyeliği,[2] bu son düzenleme ile toplamda 265.455 İlksan üyesi için zorunlu olmaktan çıkmış, isteğe bağlı hale gelmiştir. Normlar hiyerarşisine göre toplu sözleşmelerin kanun hükmünde olduğunu da hatırlatmakta fayda var.
Sandıktaki üyelikten ayrılmak ve birikimlerini geri almak isteyen üyelerin yapması gereken tek şey; toplu sözleşmenin yürürlüğe gireceği 1 Ocak 2016 tarihi itibariyle İlksan Genel Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvurmaktır.
Üyelerin birikmiş aidatlarını alıp alamayacakları veya ne şekilde alacakları şimdilik net değildir. Çünkü İlksan; üyelerin Sandıktan ayrılması halinde Sandığın ödeme güçlüğü çekeceğini, bu yükün altından kalkmalarının imkansız olduğunu ve bu kararın uygulanabilirliğinin ancak devletten büyük ölçüde finansal kaynak aktarımının sağlanması halinde mümkün olabileceğini; ayrıca toplu sözleşmenin ilgili maddesinin 4357 sayılı Yasaya[3] aykırı olduğunu ve bu usulle kanun maddesinin yürürlükten kaldırılamayacağını, bu sebeple toplu sözleşmenin yoklukla malul olduğunu ileri sürerek iptali için yargı yoluna gittiğini ve yargılamanın sonucunu bekleyeceğini kamuoyuna deklare etmiştir.[4]
Aynı İlksan, İkinci Toplu Sözleşme ile hüküm altına alınan "2012 yılından sonra göreve başlayan ilkokul öğretmenleri için üyeliğin ihtiyari hale getirilmesi" hususunu yargıya taşımamış ve 18 Ekim 2012 tarihinde: Sandığın bugün kapanması halinde tüm üyelerin parasını ödeyecek güçte olduğunu, üyelerin tamamının üyelikten ayrılması durumunda, nakit değerlerinin ve gayrimenkullerinin satışından elde edilecek gelir ile bunun karşılanmasının mümkün olduğunu, Yönetim Kurulu Başkanı'nın ağzından ilan etmişti.[5]
RAKAMLARIN SÖYLEDİĞİ
2014 yılı İlksan Faaliyet Raporunda yer alan bilançoya göre sandığın dönen ve duran varlıklarının[6] toplamı 844 milyon 732 bin TL'dir.[7] Yani İlksan'ın tüm portföyünü oluşturan arsalar, araziler, binalar ve banka mevduatının toplamı 1 milyar Lirayı bulamamaktadır. Buna rağmen İlksan Genel Müdürlüğü, 1 Ocak 2016 itibariyle üyelikten ayrılmak isteyen tüm öğretmenlerin birikmiş aidatlarını ödemekle mükelleftir ve bu talebi karşılamak için önünde iki seçenek vardır.
Birinci Seçenek: Emekli Yardımı Tutarını Ödemek
10 yılını dolduran yani en az 120 ay aidat ödemiş olan üye sayısı 186.030 kişidir ve bu sayı tüm üyelerin %69,8'ini oluşturmaktadır. İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı Aidat ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliğinin 10'uncu maddesine göre üyelere emekli yardımı yapılabilmesi için "Üyenin Sandığa en az 120 ay aidat ödemesi" koşulu mevcuttur.[8] Üyelikten ayrılma talebinde bulunan ve 120 ay aidat ödemesi bulunan tüm üyelere "Emekli Yardımı Tutarı" şeklinde ödeme yapılması halinde, Sandığın üyelere ödemek zorunda kalacağı toplam tutar 3 milyar 252 milyon Türk Lirasıdır.[9]
Mevcut Aidat ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliği'ne göre 120 ay aidat ödemesi olmayan üyelere emekli yardımı yapılamamaktadır. Bunun yerine "Yasal Faizli Birikmiş Aidat" ödemesi yapılabilmektedir. Bu durumdaki üye sayısı 79.425 kişidir ve ödenmesi gereken toplam meblağ 192 milyon 893 bin Türk Lirasıdır.
Yukarıda açıklanan haliyle 265.455 üyenin tamamının üyelikten ayrılması durumunda Sandığın kasasından çıkacak toplam rakam 3 milyar 444 milyon TL'dir. Buna göre İlksan'nın hali hazırdaki açığı 2 milyar 600 milyon Türk Lirasıdır ve üyelerin alacaklarının %76'sı ödenemeyecektir.
İkinci Seçenek: Yasal Faizli Birikmiş Aidatı Ödemek
Sandığın, 265.455 üyesinin tamamına emekli yardımı yerine, "Yasal Faizli Birikmiş Aidatları" ödemesi ikinci bir seçenektir. Bu durumda da Sandığın ihtiyaç duyacağı toplam meblağ 1 milyar 405 milyon Türk Lirasıdır. Ancak bu opsiyon hayata geçirilirse, üyeler ciddi oranda maddi kayba uğrayacak, İlksan mahkeme masrafları altında ezilecektir. Buna rağmen, Sandığın kaynakları bu miktarı bile karşılamaya yetmeyecek ve 561 bin Liralık açık meydana gelecektir.
İLKSAN'A VE ÜYELERE ÖNERİMİZ
10 yılını doldurmayan yani 120 ay aidat ödemesi yapmamış olan üyelere: İlksan mevzuatı ve konuyla ilgili yargı kararlarına göre "emekli yardımı" ödemesi yapılamamaktadır. Bu kapsamdaki 79.425 üyenin, "Yasal Faizli Birikmiş Aidat" üzerinden alacağı toplam miktar 192 milyon 893 bin Türk Lirası olacaktır.
Bu durumdaki üyelerin alacakları miktara iki örnek: 5 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 2.013 TL ve alacağı yasal faizli birikmiş aidat toplamı 2.464 TL; 9 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 2.567 TL ve de alacağı yasal faizli birikmiş aidat toplamı 3.466 TL'ye karşılık gelmektedir.
İlksan yönetiminin potansiyel bir krize ve kul hakkı ihlallerine sebebiyet verecek en kötü kararı: İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve Sosyal Yardım Sandığı Aidat ve Sosyal Yardımlar Yönetmeliğinin 10'uncu maddesini gerekçe göstererek 120 ay aidat ödemiş olsa bile, "emekli olmadan" hiçbir üyeye "emekli yardım tutarı" oranında ödeme yapamayacağı ve tüm üyelere ancak "Yasal Faizli Birikmiş Aidat"larını ödeyebileceği yönünde karar almasıdır. Bu durumda 10 yıl ila 46 yıl arası aidat ödemiş olanların maddi kayıpları %60 ila %70 skalasında olacak ve birikimlerinin ancak üçte birine kavuşabileceklerdir. Bu üyelerin yargı yoluna başvurmaktan başka çareleri de kalmayacaktır.
Bu durumda olanların maddi kaybını dört örnekle açıklamak mümkündür: 10 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 2.689 TL, yasal faizli birikmiş aidatı 3.604 TL, hak ettiği emekli yardım tutarı ise 11.665 TL'dir; 20 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 4.192 TL, yasal faizli birikmiş aidatı 6.883 TL, hak ettiği emekli yardım tutarı ise 17.228 TL'dir; 30 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 4.451 TL, yasal faizli birikmiş aidatı 7.501 TL, hak ettiği emekli yardım tutarı ise 21.111 TL'dir; 39 yıllık bir üyenin birikmiş aidatı 4.567 TL, yasal faizli birikmiş aidatı 7.878 TL, hak ettiği emekli yardım tutarı ise 23.033 TL'dir.
Tavsiyemiz, İlksan'ın 120 ay aidat ödemiş tüm üyelerine "emekli yardımı" şeklinde ödeme yapmasıdır. Bu hem adalet, hem vicdan hem de yargı içtihatlarının bir gereğidir.
