ÇOCUKLARIMIZA SINIR KOYMAK
'Sınırlar anlaşılır ve tutarlı olduğu sürece, çocuklar için onu anlamak ve izlemek daha kolay olacaktır. Sınırlar net olmadığı zaman, çocuklar yolun dışına çıkıp başlarını belaya sokabilirler.'
'Daha büyük çocukların ve ergenlerinde, onların nerede durmalarını beklediğimizi anlayabilmek için net sınırlara ihtiyaçları vardır.'
'Çocuklar kendilerine çok fazla güç ve kontrol verildiği zaman etkileri ve otoriteleri konusunda abartılmış bir duyguya kapılırlar. Sınırları belirsizleşir, daha çok deneme yaparlar. Bu da onların diğer insanlarla çelişkili ve güç mücadeleleri ile daha bir ilişki içine girmelerine neden olur.'
'Sınırlar, anne ve babalara, çocukların nelere hazır olmadıklarını göstermekte de yardımcı olur.'
'Sınırlar güvenlik sağlar.'
'Çocuklar bizim 'anababa' olmamıza ihtiyaç duyarlar, yanı bizim sınırlar belirlemede kararlı olmamızı ve güvenecekleri bu sınırları onlara sağlamamızı beklerler. Güven ve devamlılık duyguları buna bağlıdır. Sınırlar güven verir. Saygılı sınırların belirlenmesi çocuklara güçlü sinyaller iletir: Ben senin annenim, babanım. Güçlü ve kapasite sahibiyim. Seni doğru yola yönlendireceğim konusunda bana güvenebilirsin.'
'Çocuklar büyür, değişir ve daha fazla özgürlük, ayrıcalık ve sorumluluğa daha hazırlıklı hale gelirler. Çocukların dünyalarını keşfetmek, becerilerini uygulamak, uzmanlıklarını ve bağımsızlıklarını geliştirmek için fırsatlara ihtiyaçları vardır. Bu onların görevidir ve bizim görevimizde bu normal gelişim sürecini engellemeden destekleyecek sınırları onlara sağlamaktır.'
'Sağlıklı bir gelişimi destekleyecek sınırları nasıl sağlayabiliriz? Bunu, çocuklar daha fazla özgürlük ve sorumluluk almaya hazır olduklarını gösterdikçe sınırlarımızı uyarlayıp genişleterek yapabiliriz. Sınırlarımız, onların keşiflerini yönlendirecek kadar kesin, ancak gelişim ve değişimlerine imkan verecek kadar esnek olmalıdır.'
'Sınırlar, çocukların kendilerini ve dünyalarını anlamalarına yardımcı olur ve onlara önemli bir keşif ve öğrenme ortamı yaratır.'
'Ceza çocuklar için çok aşağılayıcıdır. Onların duygularını incitir, öfkelendirir ve direnme ve geri çekilme davranışlarını teşvik eder. Sert yöntemler işbirliği mesajlarının algılanmasını engeller.'
'Bir yetiştirme yöntemi olarak, serbestliğin, hem ana babalar, hem de çocuklar için cezalandırmaktan çok daha kötü olduğu kesindir. Temel amaçlarımızdan hiç birine ulaşmamızı sağlayamaz. Yanlış davranışları durdurmaz. Sorumluluk kazanılmasını ve kurallarımız ve ya otoritemizle ilgili vermek istediğimiz dersleri öğretmez.'
'Sözlerimiz davranışlarımız tarafından desteklendiğinde, çocuklar kural ve beklentilerimiz konusunda çok net mesajlar alırlar. Sözlü kurallarımızın uyguladığımız kurallar olduğunu bilirler ve sözlerimizi ciddiye almayı öğrenirler.
Ancak sözlerimiz davranışlarımızla desteklenmezse, sözlerimizi duymazdan gelmeyi ve istediklerini yapmaya devam etmeyi öğrenirler. Aldıkları mesaj şöyle birşeydir: Yaptığın şeyden hoşlanmıyorum, ama bu davranıştan vazgeçmen için çok ısrar etmeyeceğim, en azından bir süre.'
'Çocuklar minyatür yetişkinler gibi öğrenmezler. Onlar çocuklar gibi öğrenirler- somut olarak. Duyduklarını ve yaşadıklarını test ederek etkin bir araştırma uygularlar. Ancak bizim kurallarımızla ilgili inanç ve algıları, duyduklarından çok yaşadıklarına dayanır. Bu gerçek, kurallarımızı öğretme yöntemlerimizle ilgili önemli ipuçları verir. Bunu iki temel yöntemle yaparız; sözlerimizle ve davranışlarımızla. Her ikisi de dersleri öğretir, ama sadece davranışlar somuttur. Davranışlarımız kurallarımızı tanımlar.'
'Sözlerimizle davranışlarımız arasında tutarlılık olduğu zaman çocuklarımız sözlerimize güvenir ve onların ardındaki kuralları öğrenirler. Ama sözlerimizle davranışlarımız birbirine uymadığında, çocuklar sözlerimizi göz ardı etmeyi ve inançlarını deneyimlerine dayandırmayı öğrenirler. Gerçekte iki takım kural öğrenmektedirler: Teorideki kurallarımız ve uygulamadaki kurallarımız.'
'Gevşek sınırlar, teoride kalan, gerçekte uygulanamayan kurallardır. Denemeyi davet ederler çünkü karmaşık bir mesaj taşırlar. Sözel mesaj dur anlamında gibidir, ama davranışsal mesaj durmanın beklenmediğini ve gerekmediğini söylemektedir.'
'Açık olmayan veya sonu açık bırakılmış yönergeler denemeyi davet eder ve hem anababaları, hem de çocukları çatışmanın içine çeker.'
'Yüreklendirici ve cesaret kırıcı mesajların, çocukların davranışları üzerindeki etkileri çok farklıdır. Biri işbirliğine, diğeri de tahminen dirence neden olur.'
'Yüreklendirici bir mesaj, kendimizi iyi hissetmemizi sağlar ve işbirliği yapma konusunda bizi motive eder. Ait olma ihtiyacımızı giderir, yeterli ve değerli olma duygularımızı tasdik eder ve zor problemleri çözebilme becerimize güvenmemizi sağlar. Değişiklik için güçlü bir pekiştiricidir. İşbirliği ve direnç arasındaki farkı ortaya koyar.'
'Sorumluluk sahibi olma, davranışlarımızla ilgili seçimler yapmayı ve seçimlerin olumlu ya da olumsuz sonuçlarını göze almayı gerektirir. Genellikle çocuklar yanlış davrandıklarında, yanlış bir seçim yaptıklarının yada daha farklı ve etkili seçimlerinde mümkün olabileceğinin farkında olmazlar. Çocuklara seçenekleri keşfedebilmede yardımcı olduğumuzda ve onları daha iyi seçimler yapma konusunda yüreklendirdiğimizde sorumluluk kazandırmış oluruz.'
'Çocuklarımızı eğitirken hedeflediğimiz en önemli konulardan biri, zor iş ve problemleri kendi başlarına çözebilmelerine yardımcı olmaktır. Bunu onlara bazı etkili becerileri öğreterek ve bu becerileri deneyimlemelerine fırsat vermek için müdahalelerimizi sınırlayarak yaparız. Bu süreçte yüreklendirmenin çok önemli bir rolü vardır. Çocuklara, risk alma ve bağımsızca hareket etme cesaretini verir.'
'Yüreklendirmeyi etkili olarak kullanmanın anahtarı neyi yüreklendireceğini bilmektir. Mesajlarınız daha iyi seçimler, kabul edilebilir davranışlar, işbirliği, bağımsızlık ve gelişme üzerinde yoğunlaştığında en güçlü etkiyi yaratırlar.'
Kemal Sayar
